We staan op het punt om een grote droom van ons te vervullen: zelf een buscamper bouwen! We hebben een Fiat Ducato-bus gekocht en zijn druk bezig met ons ontwerp en planning voor ons nieuwe huisje op wielen. We hebben het ambitieuze plan om dit bouwproject in een maand te realiseren. Met ons nieuwste teamlid, baby Linde van april dit jaar, gaan we met onze camperbus vervolgens de komende winter door het zuiden van Europa touren. Natuurlijk lees je over onze camperavonturen en winterreis hier op onze blog. En laten we daarbij beginnen met onze bouwplannen: zo gaan we onze Fiat Ducato ombouwen tot camper!
Stappenplan voor het ombouwen van een Fiat Ducato tot camper
#1 Een bus uitzoeken en kopen
Een van de moeilijkste stappen vonden wij het kiezen van een geschikte bus. Een Fiat Ducato – of een Citroen Jumper of Peugot Boxer die exact hetzelfde zijn – wordt vaak gekozen om zelf om te bouwen tot camper vanwege de rechte vorm van de bus. Omdat de bus vrij hoekig is en de muren dus minder bol dan andere bustypes, kan je makkelijker een interieur inbouwen. Een Fiat Ducato, Citroen Jumper of Peugeot Boxer zijn er in meerdere formaten. Bij het verdiepen in busmaten, raakten we bekend met de termen L1H1, waarbij de 1 kan oplopen tot hogere getallen. Wij kozen voor een L1H1, dus de kleinste lengte- en hoogtemaat. Maar een H2 heeft dus een hoger dak en een L2 of L3 is veel langer.
Tip: op deze website over busjes vind je voor ieder merk en type de exacte afmetingen.
Wij stelden vervolgens onze wensen vast: ons budget, het maximum aantal kilometers op de teller en de leeftijd vast. Uiteindelijk vonden wij niet ver van ons een bus binnen ons budget, met 125.000 kilometers op de teller en bouwjaar 2012. Het bouwjaar is voor ons van belang, omdat bussen van voor 2012 vervuilender zijn en daarom veel Europese binnensteden niet in mogen. Ook is het goed om te weten dat voor bussen van voor juli 2012 andere, meer soepele regels gelden voor officiële zitplaatsen. Onze research wees uit dat bankjes in het campergedeelte van onze bus van april 2012 ook als officiële zitplaatsen kunnen worden gekeurd door het RDW, zo lang deze dwars op de rijrichting staan.
Ook had deze bus precies het aantal ramen dat we zochten, namelijk in de twee deuren achter en de zijdeur. We hoeven daarom geen extra ramen bij te (laten) plaatsen, wat weer heel wat scheelt in onze planning en kosten. Kortom: deze bus was een perfect match!
#2 Het verdiepen in de regels van het RDW en de belastingdienst
Als je een bus ombouwt tot camper, zal je deze willen laten omkeuren tot camper. Dan kan je er namelijk een passende camperverzekering voor afsluiten en bij de belastingdienst een veel lager tarief voor de wegenbelasting aanvragen (25% van het normale tarief, het zogenaamde kwarttarief). Maar waar moet een camper aan voldoen voor het RDW en belastingdienst?
Om het complex te maken, gelden er voor het RDW en de belastingdienst andere vereisten. Het komt er grofweg op neer dat er een vast camperinterieur in de bus moet zitten, bestaande uit twee zitplaatsen, een tweepersoonsbed, een tafel, kookgelegenheid en opbergruimte. De eisen van de fiscus gaan verder dan die van het RDW, dus wij houden die aan voor ons ontwerp. Als we aan de eisen van de belastingdienst voldoen, zullen we ook aan die voor het RDW voldoen.
De belastingdienst vereist dat de stahoogte minimaal 1,70 meter moet zijn. Onze Fiat Ducato L1H1 haalt dat net niet en is daarvoor 3 centimeter te kort. Om die reden laten wij een hefdakje plaatsen, maar je zou ook voor een hogere bus kunnen kiezen. Ook andere vereisten zijn van grote invloed voor je ontwerp, dus verdiep je hier goed in. Zo moet een keukenblok minimaal 60 centimeter hoog zijn, moet een tafel vast zijn maar mag het wel inklapbaar zijn en moet een tweepersoonsbed minimaal 180 cm bij 110 cm zijn.
Tip: hier vind je de exacte vereisten van de fiscus en hier de exacte vereisten van het RDW.
#3 Het ontwerp en elektraschema
Voor het ontwerp is het goed om de vereisten van het RDW en de belastingdienst in de gaten te houden, maar vooral ook je eigen wensenlijstje. Als je nog nooit een bus hebt gehad of gebruikt, is het lastig te bepalen waaraan jouw ideale bus moet voldoen. Wij deden vooral inspiratie op door online naar andere camperbusjes te kijken. Bij voorkeur Nederlandse bussen, omdat die ook voldeden aan de Nederlandse campervereisten. Maar nog beter is natuurlijk om een busje uit te proberen door er een te huren en een paar dagen mee op pad te gaan.
Ons eisenlijstje voor de bus was niet heel complex. Het belangrijkste was onze eis voor een groot bed met slaapplek voor ons drieën, dus ook voor onze baby. Sebastiaan is 2 meter lang, dus een bed over de breedte van 1,85 meter wat je meestal ziet in een Fiat Ducato-camper is voor ons geen optie. Het bed moest dus in de lengte, maar dat zou haast de hele bus innemen. We moeten daarom inleveren op die andere wens van een vast bed. Ons bed wordt deels een vast bed en dat kunnen wij ’s avonds uitschuiven naar een bed van 2 meter lang. Het is dan een kingsize bed van 2 bij 1,80 meter, dus dat is ruimte genoeg voor ons drieën. Ons keukenblokje mag van ons zo klein mogelijk zijn en we gebruiken het liefst lades om de opbergruimte zo optimaal mogelijk te benutten. Met heel wat schetsen kwamen we zo tot ons definitieve ontwerp.
Tip: plak met schilderstape de afmetingen van je meubels op de vloer van je lege bus, zodat je een idee krijgt van hoe dat zal werken in die ruimte.
Ook het ontwerpen van de elektra in de bus kost wat tijd en vooral veel research. Willen we zelfvoorzienend zijn? Dan moeten we werken met zonnepanelen. Hoeveel stopcontacten willen we? Hoeveel stroom hebben we precies nodig? En welke onderdelen heb je nodig voor de elektra van de bus? Het is niet voor niets dat de elektra van een zelfbouwbus vaak nog wordt uitbesteed, want het is een behoorlijk complex onderwerp en voor de veiligheid is belangrijk dat het goed gebeurd. Met een (schoon)vader als elektrotechnicus durven wij het wel aan en maakten we uiteindelijk na uren research een passend elektraschema. We gaan voor zonnepanelen om zelfvoorzienend te kunnen zijn en hebben niet heel veel stroom nodig, omdat we vooral stroom gebruiken voor een klein koelkastje, het opladen van elektronica en wat verlichting.
#4 De start van de bouw: de Fiat Ducato leeghalen
Onze Fiat Ducato was in gebruik als glasbus, dus zat er een glasresteel met imperiaal op en had de bus een interieur voor klusmaterialen en gereedschap. Onze eerste bouwstap was om dit allemaal van en uit de bus te halen, zodat de bus leeg en casco was. Het glasresteel met imperiaal konden we doorverkopen aan een glaszetter, waardoor we wat extra klusbudget hebben. De in de glasbus gebouwde opbergbakken bleken van mooi, stevig hout te zijn gemaakt, dus ook die krijgen een tweede leven bij het bouwen van de frames en de meubels. Een groot voordeel is dat we de stevige vloerplaat zonder aanpassingen kunnen hergebruiken! En ook de platen tegen de zijkant zullen we na het isoleren terugplaatsen, waarna we daar overheen de afwerking zullen plaatsen.
Ook verwijderen we het metalen tussenschot tussen de bestuurderscabine en het latere camperdeel. Tegen de rugleuning bouwen we later ons keukentje, maar daarboven is het dan open. Op die manier voelt de camper hopelijk wat ruimtelijker aan en komt het daglicht ook via de voorruit naar binnen. Een efficiënter gebruik van de ruimte zou misschien eigenlijk het installeren van draaistoelen zijn, zodat we die tijdens het rijden kunnen gebruiken en wanneer we in de bus willen zitten. Maar dat is ook een prijzige klus om te laten doen en we vinden het ook fijn dat er nu drie stoelen voorin zitten, zodat we samen met onze baby voorin zitten tijdens langere ritten. Dus komt het keukenblokje in ons ontwerp dwars tegen de rugleuningen.
#5 De camperbus isoleren
Als de bus leeg is, kan het isoleren beginnen! Wij kiezen ervoor om de bus met Armaflex te isoleren, zoals eigenlijk de meeste zelfbouwers doen. Dit materiaal is wat duurder dan ander isolatiemateriaal, maar erg dun en flexibel en daardoor perfect voor een camperbus. We zullen in een andere blog nog delen hoe we exact tot deze keuze en afweging kwamen en hoe je de bus precies kan isoleren.
Tijdens onze research kwamen we veel verschillende isoleerstromingen tegen. Zo zijn er bouwers die iedere centimeter van hun bus bekleden met isolatie, terwijl andere klussers dat zonde van de moeite vinden zo lang je normale busramen van enkel glas hebt. Waarom uren werk en bakken geld besteden aan die centimeters, als de grootste koudebron gewoon blijft? Wij kozen er daarom uiteindelijk voor alleen de grote vlakken te isoleren, waarmee we ongeveer 95% van de bus met Armaflex hebben bedekt. Onze beplating bevestigen we niet strak op het isolatiemateriaal – het mag ook niet ingeduwd worden door de platen, want dan gaat de isolatiewaarde verloren – en de luchtbuffer die ertussen zit, zal ook nog voor wat extra isolatie zorgen.
Hoe we dat op de vloer aanpakken? We lijmen latten op de metalen bodem, leggen daartussen Armaflex en schroeven daarop een stevige vloerplaat. Over de vloerplaat – die we zonder aanpassingen kunnen hergebruiken uit de oude glasbus – leggen we vinyl met het motief van een houten vloer.
Tip: verdiep je ook in de zin en onzin van ontdreuningsplaten, die je nog onder je isolatiemateriaal moet aanbrengen. Wij kozen ervoor die stap over te slaan, omdat volgens de meeste zelfbouwers Armaflex ook al goed ontdreunt.
#6 Elektra installeren
De slimste volgorde is om na je isolatie met de elektra te beginnen. Maar omdat elektra geen vereiste is voor het RDW en de belastingdienst, kiezen wij er toch voor om dat later pas te doen. Zo kan onze bus eerder worden omgekeurd tot officiële camper. Wel leggen wij direct al de kabelgootjes aan, voordat we daar later niet meer goed bij kunnen. Omdat de levertijden van de elektra-onderdelen wel wat lang kunnen zijn, bestellen we alle onderdelen alvast op tijd. Het installeren doen we tussen stap 7 en 8, maar zou eigenlijk slimmer zijn om op dit moment af te maken.
#7 Het interieur bouwen
Dan begint het opbouwwerk: het interieur wordt gebouwd! Een frame voor het (uitschuif)bed, een keukentje, de zitjes, de tafel en de opberglades. Alles maken we met de hand, zodat alles precies op wens is en de ruimte zo optimaal mogelijk wordt gebruikt. Het houtmateriaal wat we eerder uit de bus schroefden, hergebruiken we en dat scheelt behoorlijk in de kosten.
We maken een vast bed van ongeveer 1,10 meter en over de volle breedt van de bus van 1,85 meter. Op de zijspanten van de bus worden de dikke balken bevestigd die het bed moeten kunnen dragen. Een van de dwarsbalken krijgt een gleuf als een soort brievenbus, want daar komt de uitschuiftafel doorheen. De ruimte onder het bed wordt vaak de ‘garage’ genoemd door camperklussers. Wij willen boven de ene wielkast de elektra-installatie plaatsen en een groot deel van de garage wordt gevuld met een handig ladeblok. Er komen drie lades die we vanaf binnen in de bus kunnen openen en lades die je kan openen als je buiten staat met de deuren open.
Ons keukentje willen we tegen de rugleuningen van de drie rijstoelen plaatsen. Bij Ikea vinden we keukenblokjes met een halve diepte, dus 37 centimeter diep, en daarvan kopen we een blok met drie lades. We zagen de achterkant nog wat schuin, zodat het perfect tegen de rugleuningen past. Het keukenblokje in de hoek maken we zelf van plaatmateriaal en wat ‘afvalhout’ dat we gratis bij Ikea uit een houtbak hebben kunnen vissen.
#8 De beplating van de muren en het plafond
Als laatste werken we de muren en het plafond af. Dit is niet vereist voor de camperkeuring en we vinden het ook fijn tot dit moment nog goed bij de spanten van de bus te kunnen. Want die spanten gebruiken we om veel van de balken voor het meubelframe tegen te monteren. De afwerking gaat nog een behoorlijke klus zijn, ook omdat we voor verschillende afwerkingsmethodes kiezen. Zo willen we de muren en het plafond met houten schrootjes afwerken. Tegen de muren wit en tegen het plafond in houtkleur. De deuren en wat ronde hoeken willen we afwerken met stretchvilt, wat ideaal lijkt voor dat soort ronde vormen. En om het lijstje compleet te maken overwegen we om bij het keukentje stickers met tegeltjesmotief te plakken.
#9 De afwerking
De laatste fase zal nog behoorlijk wat werk in beslag nemen, want er is nog veel af te werken. Al die ronde hoekjes, gekke stukjes en lelijke randjes moeten nog netjes worden gemaakt. Voor deze fase trekken we bijna een week uit in onze plannen, omdat we van tevoren niet kunnen overzien wat er allemaal moet worden gedaan, maar we wel weten dat het veel zal zijn.
#10 Het inrichten van onze Fiat Ducato-camper
Deze stap is er een waar we vanaf het begin naar uitkijken: we kunnen de camper inrichten! In de lades onder ons bed komen onze kleding. In het ene bankje komt het koelkastje en in de ander opbergruimte en een campingwc’tje. In de ‘garage’ komen spullen als de campingstoelen, opklaptafel voor buiten, luifeldoek, watertankjes, buggy voor onze baby en meer. We hopen dat het in een maand gaat lukken om op dit punt aan te komen, waarna we richting het zuiden van Europa zullen rijden!
Bewaar deze blog op Pinterest om later te herlezen:
