De Zaanse Schans is zo’n plek waar je als Nederlander echt minstens een keer geweest moet zijn. Dit beroemde, oud-Hollandse icoon ligt vlak boven Amsterdam en is bekend om die beroemde windmolens van de Zaanse Schans. Maar er is veel meer te zien, want het is bovenal een klein dorpje met historische huisjes. De toeristentrekpleister trekt jaarlijks miljoenen bezoekers van over de hele wereld die hier de windmolens bewonderen, leren over Hollandse ambachten en langs de pittoreske Zaanse huisjes wandelen. Ook wij bezochten het Hollandse icoon laatst en in deze blog vertellen we je alles wat je voor jouw bezoek moet weten, waaronder hoe je de Zaanse Schans gratis bezoekt.
Lees meer: ook deze Hollandse hoogtepunten horen op jouw bucketlist in eigen land.
Hoe kom je bij de Zaanse Schans?
De Zaanse Schans ligt in Noord-Holland dichtbij Amsterdam en daardoor makkelijk te combineren met een stedentrip Amsterdam. Er zijn tal van georganiseerde tours van Amsterdam naar de Zaanse Schans, wat de drukte op deze plek verklaart.
Wij zouden je – zeker als Nederlander – dat soort tours afraden. Ook vanuit Amsterdam is de Zaanse Schans maar een half uur rijden en je kan er prima parkeren op de grote parkeerplaats. Ook met het openbaar vervoer kom je makkelijk op deze locatie. Er is een directe busverbinding tussen Amsterdam Centraal Station en de Zaanse Schans. Ook de trein is een goede optie. Het treinstation van de Zaanse Schans ligt op 10 minuten lopen van het historische dorp.
Maar wist je dat er in Noord-Holland nog veel meer historische dorpjes te bezoeken zijn? Net zo beroemd is natuurlijk Volendam, maar Edam, Marken, Broek in Waterland en De Rijp liggen ook in de buurt en zijn net zo pittoresk. Wij bezochten de Zaanse Schans zelf in combinatie met meer dorpjes tijdens een lang weekend in een bijzonder tiny house in het Noord-Hollands Duinreservaat.
De geschiedenis van de Zaanse Schans
De Zaanse Schans is vooral beroemd om de windmolens, maar eigenlijk is het vooral een historisch dorp dat je terug neemt in de tijd. Dat zou je doen denken dat dit een oude historische plaats is, maar niets is minder waar: de Zaanse Schans is pas vrij recent gebouwd.
Het dorp werd in 1963 gebouwd om de historische bouwstijl van de Zaanstreek te conserveren op één locatie. Hiervoor werden historische gebouwen en monumenten uit de omgeving verplaatst naar deze plek aan de rivier de Zaan om daar het iconische dorpje te creeren dat je vandaag kunt bezoeken. Zelfs die beroemde windmolens stonden hier niet origineel, maar zijn verplaatst. Welke historische bouwstijl daarmee werd geconserveerd? Die met die typische groene houten huizen die je alleen in de Zaanstreek aantreft.
Dat betekent niet dat de Zaanse Schans is ontworpen als toeristische attractie. Sterker nog: een van de voorwaarden was dat het geen museumdorp zonder inwoners zou worden, maar daadwerkelijk bewoond zou worden door locals. Al snel na het bouwen van het historische dorp veranderde die insteek. Hoewel er inderdaad locals in de huisjes waren ingetrokken, trok deze bijzondere plek ook veel bekijks. Steeds meer toeristen trokken naar de Zaanse Schans en daar was het dorp oorspronkelijk helemaal niet op toerust. Al in de jaren ’70 werd daarom besloten om meer historische gebouwen hierheen te verplaatsen en te openen als museum en toeristenwinkeltjes. Ook werd het plan van een plaatselijke school geannuleerd en kwam op die plaats de grote parkeerplaats voor alle bezoekers.
Leestip: als je ook overweegt die andere beroemde windmolens te bezoeken, dan helpen we je in deze blog te kiezen tussen een bezoek aan Kinderdijk of de Zaanse Schans.
De Zaanse Schans bezoeken
De molens en het dorp van de Zaanse Schans
Als je vandaag de dag door de Zaanse Schans loopt, zal je opvallen dat er nog steeds mensen wonen. Je mag hun huizen overigens niet zomaar bezoeken en er hangen veel bordjes met ‘privéterrein’, waar je niet verder kan lopen. Hoewel de Zaanse Schans geen authentieke plaats is, voelt het als bewoond dorp toch een stuk echter dan je zou verwachten. Dat neemt niet weg dat het wel een erg klein dorpje is met maar een paar straatjes en boerderijen, wat al snel overspoeld raakt door de grote toeristenaantallen in de weekenden en het hoogseizoen.
Je bezoekt de Zaanse Schans door langs de charmante huisjes te dwalen, de molens te zien en de winkels en musea te bezoeken. Omdat het zo klein is, heb je aan een halve dag al genoeg voor jouw bezoek. Op de officiële website vind je welke musea, winkels en molens er precies wanneer geopend zijn.
Het beroemde hoogtepunt zijn natuurlijk de molens van de Zaanse Schans. Het bekende plaatje dat je van de Zaanse Schans meestal ziet, is van de acht grote windmolens langs de rivier de Zaan. Er zijn ook vier kleinere windmolens in en rond het dorp. Iedere molen had vroeger een ander doel. Zo is er een zaagmolen en is een ander ooit gebruikt om specerijen te malen. Bij iedere molen kan je uitleg krijgen over hun oude functie. Daarnaast zijn er ook veel musea op de Zaanse Schans, zoals een replica van de eerste Albert Heijn-winkel die nu is ingericht als museum.
Kaart van de Zaanse Schans
Is de Zaanse Schans gratis te bezoeken?
Ja, dat kan! De Zaanse Schans mag dan een populaire toeristentrekpleister zijn, het is ook nog steeds gewoon een dorp waar mensen wonen en bezoekers op de openbare straten doorheen kunnen lopen. Je hebt alleen een ticket nodig om de molens en de Zaanse Schans-musea te bezoeken. Je kan een combinatieticket kopen voor meerdere musea – de Zaanse Schans Card – maar je museumkaart is bij een aantal plekken op de Zaanse Schans geldig, zoals bij het Zaans Museum, het Molenmuseum en Museum Zaanse Tijd. Parkeren is ook niet gratis en kost € 12 per dag.
Overnachten op de Zaanse Schans
Als je de Zaanse Schans wilt beleven zoals de lokale bevolking dat doet, overweeg dan om in het dorpje te blijven slapen. Een van de oude Zaanse huisjes in het hartje van de Zaanse Schans is nu een bed and breakfast, B&B Heerlijck Slaapen. Het is de enige plek waar je kunt slapen tussen de historische bezienswaardigheden van de Zaanse Schans!
Een andere geweldige plek om te verblijven is het iconische Inntell Hotel Zaandam vlakbij de Zaanse Schans. Je hebt er vast wel eens foto’s van gezien met zijn unieke design van de typische groene Zaanse huisjes.
