Wat tegenwoordig een buitenwijk van Krakau is, werd ooit gebouwd als de ideaalstad van het communisme. Nowa Huta is een plek waar maar weinig bezoekers komen, maar het is zeker waard om een tram of Uber naar deze unieke plek te komen. Het is de enige overgebleven ideaalstad ter wereld die je kan bezoeken. Wij bezochten deze verborgen parel in Krakau en vertellen je hier in deze blog meer over.
De bouw van een communistische ideaalstad
Na de Tweede Wereldoorlog lagen veel door de sovjets veroverde landen in puin. Onderdeel van de wederopbouw was het bouwen van hun ideaalsteden, maar de bouw hiervan is maar op weinig plekken afgerond. Nowa Huta is als enige stad na de val van de Sovjetunie ongewijzigd bewaard gebleven en staat inmiddels op de wachtlijst voor de UNESCO Werelderfgoedlijst.
De stad, nu onderdeel van Krakau, werd als industriestad met een enorme staalindustrie gebouwd voor de duizenden fabriekswerkers. Er werd een enorme staalfabriek gebouwd en zoals het communisme om de arbeiders zou draaien, moesten die arbeiders het beste van het beste krijgen. Er werd daarom een nieuwe stad uit de grond gebouwd met mooie flats voor deze arbeiders die tot vlak daarvoor nog woonden zonder badkamer en elektriciteit.
De opzet bestond uit vijf brede lanen die vertrekken vanuit een centraal plein. Ironisch genoeg is dat plein nu vernoemd naar de Amerikaanse president Ronald Reagan, die mede verantwoordelijk was voor de val van de Sovjetunie. Rondom die lanen liggen grote woonunits van toen heel moderne flatgebouwen rondom centrale voorzieningen zoals scholen en een speeltuin. De gedachte was dat zo’n unit een klein dorp zou vormen en er een sterke sociale binding zou ontstaan.
Tegenwoordig is Nowa Huta onderdeel van Krakau. Het werd jarenlang als een van de gevaarlijkste plekken in Krakau gezien, omdat hier na de val van de Sovjetunie grote werkloosheid en armoede heerste. Met drugs, alcoholmisbruik, vechtpartijen en onveiligheid als gevolg. Dat is inmiddels totaal anders en het is een upcoming wijk waar veel jonge stellen en jonge gezinnen willen wonen. De appartementen van toen zijn nog altijd erg fijn om te wonen en de groene wijk wordt steeds populairder.
Bezienswaardigheden in Nowa Huta
Als je Nowa Huta vandaag de dag bezoekt, start dan bij het Ronald Reagon plein en loop over de middelste avenue die als voetgangerszone is ontworpen. Aan deze Aleja Róż – Avenue van de Rozen, de enige straat met nog de oorspronkelijke Sovjetnaam – zie je typische sovjetarchitectuur: monumentaal en groots van opzet met verwijzingen naar bijvoorbeeld het Romeinse Rijk. Herken je bijvoorbeeld de Romeinse triomfboog in de passages aan beide kanten van het plein?
Absoluut een bezoek waard is ook het kruis bij de Serca Pana Jezusa en de Arka Pana-kerk. Het geloof en het communisme waren natuurlijk geen goede match, maar de inwoners eisten met de hulp van hun aartsbisschop – de latere paus Johannes Paulus II – een kerk op. Ze kregen toestemming, maar een daadwerkelijke kerk kwam er niet. Het bleef bij een aangewezen plek daarvoor, waar ze wel alvast een kruis hebben geplaatst. Toen uiteindelijk de politie ook dat kruis toch weer wilden verwijderen, ontstond de eerst opstand onder de inwoners van Nowa Huta tegen de sovjets.
De eerste kerk die uiteindelijk wel gebouwd werd, is de Arka Pana. Ofwel: The Lord’s Ark. Ook deze kerk leek te blijven bij een toezegging, dus de inwoners bouwden hun kerk gewoon zelf. De muren bestaan uit ruim twee miljoen kiezels die de bewoners van Nowa Huta van over de hele wereld meenamen. Het bijzondere ontwerp ziet eruit als een soort ark en ook van binnen is de Arka Pana uniek. Loop de trap op naar boven voor het mooiste zicht op het interieur, zoals de moderne glas-in-loodramen, het bijzondere plafond, het unieke Jezusbeeld zonder kruis (want dat stond al op die andere locatie) en een bijzonder rond kunstwerk naast het altaar, waarin een door paus Paulus VI geschonken steen van de maan is verwerkt. Het resultaat is een prachtig stukje architectuur waar onze mond van openviel.
Inmiddels staan er meer kerken in Nowa Huta, zoals een bij het kruis en de Our Lady of Częstochowa met ook al zo’n bijzonder design.
Praktisch: hoe bezoek je Nowa Huta?
Je kan Nowa Huta zelf bezoeken, maar het leukste is dat met een gids van een free walking tour zoals wij ook zelf deden. De tour is in principe gratis, maar je betaalt jouw gids simpelweg wat jij kan missen en de tour waard vond.
Je komt makkelijk in Nowa Huta vanuit het oude centrum van Krakau met een tram of voor nog geen 30 zloty met een Uber.
