Rusland

Bezoek de Hermitage in het Winterpaleis Sint-Petersburg

Het Hermitage in Sint-Petersburg maakt een onvergetelijke indruk op iedere bezoeker. De kunstcollectie is immens en is verspreid over meerdere musea in de stad. En dan nog schijnt het grootste deel van de collectie in depots te zijn opgeslagen! Maar het is niet alleen de kunstcollectie die imponeert, want het hoofdmuseum is gevestigd in het allermooiste Romanov-paleis in Rusland. Dit Winterpaleis aan de rivieroever is de erfenis van een eeuw van ambitieuze tsarina’s.

Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack

Het Winterpaleis van Peter de Grote

De stichter van Sint-Petersburg bouwde in 1712 op de rivieroever een bescheiden winterpaleis. Al na tien jaar was Peter de Grote zijn nieuwe thuis kennelijk al zat en bouwde hij een tweede winterpaleis. Al in 1727 bouwde de tweede opvolger van de tsaar alweer een derde winterpaleis. De twee paleizen van Peter de Grote vielen daarbij in het niet. Ze waren gedegradeerd tot bijgebouwen bij het nieuwe paleis.

Het Winterpaleis mag dan misschien zijn gestart door Peter de Grote, maar het waren zijn vrouwelijke opvolgster die het paleis grandeur gaven. Het vierde en uiteindelijke Winterpaleis werd gebouwd door Anna Ivanovna, een nicht van Peter de Grote. De vorstin vestigde haar hof in een paleis direct naast de drie winterpaleizen. Dat paleis liet zij vanaf 1732 door de Italiaanse architect Rastrelli ombouwen in een weelderige barokstijl. De drie winterpaleizen werden met het vierde buurpaleis verbonden en zo ontstond het uiteindelijke Winterpaleis.

Nog geen drie maanden zat een babyneefje van Anna Ivanovna in 1741 op de troon, toen hij werd afgezet. De nieuwe tsarina was Elisabeth I, een dochter van Peter de Grote. Elisabeth was daarmee de derde vrouwelijke vorst van Rusland. Voor haar regeerde haar nicht Anna Ivanovna en na de dood van haar vader kort haar moeder Catharina I.

De architect Rastrelli werkte op dat moment nog steeds zijn ontwerp voor het Winterpaleis van Anna Ivanovna. Maar dat was niet helemaal naar de smaak van Elisabeth I die er een nogal extravagante levensstijl op na hield. Het paleis moest grootser dan groot. Het paleis van Elisabeth moest het mooiste van Europa worden. Dat bleek een immens project te zijn. Zelfs vlak voor haar dood in 1761 was het paleis nog net niet voltooid.

Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack

Het museum van Catharina de Grote

Elisabeth had geen kinderen en wees daarom de zoon van haar zus Anna als haar opvolger aan. Deze Duitse prins Peter bleek niet zo geschikt voor die taak. Hij sprak geen Russisch en voelde zich meer Duits. Maar hij had vooral geen leiderschapskwaliteiten en gedroeg zich als een kind. Hoe anders was de echtgenote die Elisabeth voor haar neefje uitzocht: de Duitse prinses Sophie Augusta van van Anhalt-Zerbst. Of zegt haar latere naam Catharina de Grote je misschien meer?

Peter zat ongeveer een half jaar op de troon, toen hij werd afgezet. Zijn echtgenote greep de macht en vestigde zich in het Winterpaleis. Peter stierf niet veel later onder verdachte omstandigheden. De Duitse Catharina was erg op Europa gericht. Zij las boeken van Franse schrijvers van de Verlichting en hield van Europese kunst. Het was Catharina die als eerste Russische vorst een enorme kunstaankoop deed. Ze kocht een grote collectie aan meesterwerken. Rusland had nu schilderijen van beroemdheden als Rembrandt, Rubens, Raphael en Titiaan.

Catharina de Grote ronde het barokke bouwproject van tsarina Elisabeth af in een meer klassieke stijl. Ook breidde ze het uit met een extra buurpaleis dat ze het Hermitage noemde. Hier vestigde Catharina haar kunstcollectie. Haast manisch kocht de tsarina ongezien kunstcollecties van de Europese adel op. Het Hermitage raakte al snel vol, dus volgde opnieuw een uitbouw. Voor dit Grote of Oude Hermitage moest een van de eerste drie Winterpaleizen het veld ruimen.

Toen Catharina in 1796 stierf, liet zij een kunstcollectie van 4.000 schilderijen en nog eens vele tienduizenden andere kunstvoorwerpen na. Haar zoon Paul regeerde niet lang, maar haar kleinzoon Alexander I bracht Rusland glorie door Napoleon in Parijs af te zetten. Wat hij mee naar huis nam voor zijn oma’s collectie? De schilderijen van Napoleon’s vrouw Joséphine.

Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack
Hermitage | Sint-Petersburg | Saint Petersburg | Rusland | Russia | The Orange Backpack

Het Hermitage als publiek museum

Zijn broer en opvolger Nicolaas I kreeg de uitdaging om het Winterpaleis na een grote brand in 1837 te restaureren. De kunstcollectie was gelukkig ongedeerd gebleven. Het resultaat van deze restauratie is grotendeels hoe het museuminterieur er nu uitziet. Het was ook Nicolaas I die de kunstcollectie in 1852 openstelde voor publiek. Dit was natuurlijk niet in zijn eigen paleis, maar in het Nieuwe Hermitage. Overigens was hier ook maar een klein deel van de keizerlijke collectie te zien.

Na de Russische Revolutie en het einde van de Romanovs in 1917 werd het Hermitage een staatsmuseum. Terwijl de regering toen de Russische adel haar bezittingen en kunst afnam, groeide de collectie van het Hermitage hard.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kunstcollectie geëvacueerd naar een veilige plek in de bergen. En het museum zelf? Daar trokken 12.000 Russen in die door de bombardementen dakloos waren geworden. Maar het museum profiteerde ook van de Tweede Wereldoorlog. De Russische troepen plunderden fanatiek privécollecties in Duitsland en Oost-Europa voor hun staatsmuseum.

De Hermitage buiten het Winterpaleis

Tegenwoordig is de grootste uitdaging van het Hermitage om de omvangrijke kunstcollectie te laten zien. De collectie is zo groot dat zelfs het enorme Winterpaleis er te klein voor is. Een van de oplossingen? De zustermusea in andere landen. Ik kan daardoor jaarlijks exposities uit de Russische kunstcollectie bezoeken in de Hermitage Amsterdam!