Over Marokko zal je mogelijk dubbele verhalen horen. De ene reiziger vindt het er verschrikkelijk, terwijl de ander niet uitgepraat raakt over zijn sprookjesachtige ervaring. Wij zitten daartussen en vertellen je daar in deze blog meer over.
We reisden twee weken en later nog eens vijf weken door dit bijzondere land en zijn er ontzettend enthousiast over. Maar dat neemt niet weg dat we ook zeker negatieve kanten van Marokko hebben gezien en ervaren. We delen daarom graag met je wat wij niet leuk vinden aan Marokko. En vertellen je daarbij gelijk dat het ons niet tegenhield om er een tweede keer heen te gaan – en we raden jou Marokko ook zeker aan. Lees snel verder!
De vervelende kanten van Marokko
#1 Afvalprobleem
Het is een wrange tegenstelling: de schoonheid van de natuur versus de realiteit van vervuiling. Want Marokko is vies, smerig, vervuild. Het land ligt bomvol afval en vooral in de natuur hoopt het zich op. Het is haast alsof die natuurlijkplekken worden gebruikt als stortplaats – waarna het natuurlijk door de wind wordt meegenomen en verspreid over het landschap eindigt.
Steeds wanneer we de ongerepte schoonheid van Marokko’s natuur opzoeken, is het een confrontatie met de realiteit als afval het landschap domineert. Het is hartverscheurend om dieren te zien die hun dagen slijten vastgebonden met korte touwen en grazend tussen hoopjes afval. Als liefhebbers van natuur en dit doet het ons pijn in de ogen om te zien hoe deze prachtige gebieden worden ontsierd door vervuiling.
We zijn ons ervan bewust dat onze blik gekleurd is door onze westerse normen en waarden. Natuurlijk hebben wij het voorrecht om te komen uit een rijk land, waar we het ons kunnen permitteren ons zorgen te maken om afval. Toch kunnen we niet ontkennen dat de aanblik van vervuilde natuurgebieden in Marokko ons raakt en het land ook echt een stukje minder mooi maakt in onze ogen.
#2 Hygiëne
Hygiëne in Marokko kan soms een cultuurshock zijn voor reizigers. Van wc’s tot de manier waarop eten wordt gepresenteerd, het kan anders zijn dan wat we gewend zijn. Zoetigheden met vliegen en andere insecten. Vlees – of vaker: complete dieren – dat ongekoeld in de volle zon ligt. Voor ons, als vegetariërs, voelde het als een zegen dat we ons geen zorgen hoefden te maken over de versheid van vlees en vis, wat toch een geruststellende gedachte is.
We realiseren ons dat wij hiernaar kijken met onze westerse standaarden voor hygiëne, maar we vermoeden dat jij er met diezelfde bril naar zal kijken. Ons advies is om zowel goed op te letten als het een beetje los te laten. Het stelde ons bijvoorbeeld gerust als ons eten goed verhit was, zoals bij een tajine. En we maakten eigenlijk liever geen gebruik van openbare wc’s – en hadden het geluk in onze camper altijd een eigen wc te hebben.
#3 Valse gastvrijheid
De Marokkaanse gastvrijheid is een dubbel fenomeen. Enerzijds hebben we zo ontzettend veel lieve en behulpzame mensen ontmoet dat we ons ontzettend welkom en thuis voelden. Anderzijds was gastvrijheid ook vaak onoprecht en vooral ingegeven door financieel gewin.
Als je in de medina van Fez de weg kwijt bent, heb je voor je het weet een ongevraagde ‘gids’ aan je broek hangen. En daar hangt natuurlijk een prijskaartje aan. Overigens hoef je hier niet eens echt te verdwalen, want ze doen er ook alles aan om jou te overtuigen dat je verdwaald bent (’the road is closed!’ en ‘no, the medina is not that way, there is nothing there!’). Of wat dacht je van verkopers die minuten lang tegen onze baby lopen te kirren en onze peuter een high five en aai over haar bol geven? En dat alles om sympathie te krijgen om vervolgens hun souvenirs aan te prijzen.
Dat soort situaties maakt het moeilijker om gastvrijheid en vriendelijkheid te beoordelen. Zo werden we in Skoura door een local uitgenodigd om op de thee te komen en gaf hij aan dat we prima onze camper een nachtje bij zijn huis konden zetten. Dat hij ook iets zei over ons een rondleiding door Skoura te willen geven, maakte ons wantrouwig. Misschien terecht, maar misschien hebben we ook een bijzondere en gastvrije situatie gemist.
#4 Politiescams
Als je denkt dat jongemannen je proberen af te zetten, dan heb je de politie langs de wegen nog niet meegemaakt. We waren al gewaarschuwd voor politiescams, maar ze bleken erger dan we hadden verwacht.
Op een 80 km-weg reed een auto steeds langzamer voor ons, totdat we haast stapvoets over die verder kaarsrechte weg reden met achter ons ook een ongeduldige rij verkeer. Dus haalden wij uiteindelijk in, ondanks de doorgetrokken streep. Dit bleek een valstrik: de betreffende auto was onderdeel van een politie-operatie om overtredingen uit te lokken. Compleet met een foto van de overtreding die naar de politiemannen verderop gestuurd werd om ons aan te houden. De gevraagde boete was aanvankelijk 400 dirham (ongeveer 40 euro), maar na wat onderhandelen kwamen we uit op 100 dirham (10 euro).
We kwamen nog een paar keer in vergelijkbare situaties terecht, maar waren nu wijzer en voorzichtiger. De tweede keer bleven we gewoon keurig kilometerslang achter de stapvoets rijdende auto. Erg frustrerend, maar wij riskeerden geen tweede confrontatie met de politie.
De derde keer dat we in dezelfde situatie kwamen, haalden we pas in nadat de streep niet langer doorgetrokken was. Dat maakte voor de politie niet uit en die hield ons toch aan. Het resulteerde in een lange discussie en het innemen van onze paspoorten. Uiteindelijk mochten we doorrijden, maar de stress en het ongemak van de situatie, vooral toen onze paspoorten werden vastgehouden, bleven we de rest van de dag voelen.
Het is goed om te weten dat er langs de wegen heel, heel veel politiecontroles zijn. Meestal zijn ze onschuldig en kan je gewoon doorrijden. Maar het is bijvoorbeeld essentieel om altijd tot stilstand te komen bij wegcontroles, en pas door te rijden wanneer de politie dit expliciet aangeeft. Ook daarvoor kan je namelijk een boete krijgen, zo hebben andere reizigers ons verteld.
Een aantal tips: neem die doorgetrokken streep serieus, kom altijd volledig tot stilstand bij stopborden van politiecontroles, let op de vele flitspalen en politiemannen met een snelheidspistool, onderhandel over de hoogte van je boete en vraag eventueel om een papieren boete (soms mag je gewoon verder rijden, soms krijg je een lagere boete).
#5 Opdringerigheid
Opdringerigheid is misschien wel de meest genoemde en sterkst ervaren negatieve kant van Marokko. Ook wij vonden dit een van de meest uitdagende aspecten van het verkennen van dit anders zo fascinerende land. Tijdens ons eerste bezoek voelden we ons soms zo overweldigd door de constante aandacht van verkopers, gidsen en andere opdringerige individuen, dat het de schoonheid van onze bestemmingen kon overschaduwen. We waren soms meer bezig met het afwenden van ongewenste interacties dan met het genieten van de plekken zelf.
Bij onze terugkeer voor een tweede reis, gewapend met de kennis en ervaring van de eerste keer, was dit gevoel van opdringerigheid minder overheersend, maar nog steeds aanwezig. De constante benaderingen op straat en het nageroepen worden, blijven onprettig. Gelukkig stonden daar heel veel meer leuke contacten en momenten tegenover, waardoor we er – deze tweede reis – geen vervelende nasmaak aan overhielden.
#6 Geen prijskaartjes
In Marokko is het doen van je dagelijkse boodschappen een heel andere ervaring dan we gewend zijn. Supermarkten zijn er wel, maar niet zo talrijk, waardoor je vaak aangewezen bent op de lokale markten en kleine, wat verweerde winkeltjes. En daar ontbreken prijskaartjes.
Dit betekent dus dat je altijd eerst zal willen vragen naar de prijs van wat je wilt kopen, zodat je zeker weet dat de prijs normaal zal zijn. Zo kun je voor een brood, dat normaal gesproken 1 of 2 dirham kost, soms 20 dirham gevraagd worden. Dan ben je blij dat je dat brood niet al in je handen hebt, zodat je gewoon verder kan lopen naar een andere winkel.
Gelukkig is dit overigens niet de standaard, en vonden wij boodschappen doen meestal juist leuk en onderdeel van een authentieke Marokko-ervaring. Maar je kan ook begrijpen dat na 5 weken dit meerdere keren per dag te hebben gedaan, het ook fijn was om weer in Spanje prijskaartjes te zien.
Bij het kopen van souvenirs wordt dit nog een niveau erger. Het is daarbij gebruikelijk dat je een aanvankelijk zeer hoog bedrag genoemd krijgt, waarna onderhandelen niet alleen verwacht wordt, maar ook noodzakelijk is om een eerlijke prijs te bereiken. Soms kan de uiteindelijke prijs zelfs dalen tot slechts 10% van het oorspronkelijk genoemde bedrag.
Persoonlijk vinden wij dit proces van onderhandelen niet leuk en gelukkig zijn we sowieso al niet zo geïnteresseerd. Maar in Marokko is onderhandelen een integraal onderdeel van het winkelen, iets wat je al snel leert als je souvenirs probeert te shoppen
#7 Dierenleed
Het zien van zwerfdieren door de straten zwerven, en hoe sommige dieren worden gebruikt als attracties voor toeristen in Marokko, is iets wat ons diep raakt. De aanblik van uitgemergelde paarden die in de hitte voor koetsjes in Marrakech lopen, een struisvogel in Meknes die wordt gebruikt voor foto’s, of een slangenbezweerder op het plein in Marrakech, doet ons hart breken.
Deze situaties gaan over de complexe relatie tussen traditie, toerisme en dierenwelzijn. Wij vinden dat dieren nooit zouden moeten worden ingezet voor toeristen en proberen ons bewust uit te spreken voor ethisch toerisme. Maar we begrijpen ook dat kamelen van oudsher wel in de woestijn worden gebruikt door bedoeïenen en dat de grens dan wat grijs is. Of in ieder geval grijzer dan de zielige struisvogel waarmee je in Meknes op de foto kan.
Moeilijk vinden we ook hoe veel reisbloggers en influencers toch dierentoerisme promoten. De bekende ritten met een paardenkoets in Meknes worden op heel veel sites aangeprezen, maar die paarden zien er over het algemeen niet zo best uit. Hierbij dus ook gelijk een oproep om kritisch na te denken over de inzet van dieren voor toeristische attracties en daar weloverwogen keuzes in te maken.
Maar: laat je hier door weerhouden
Het delen van onze ervaringen, zowel de positieve als de negatieve, is bedoeld om je een realistisch beeld te geven van wat het betekent om Marokko te verkennen. Onze focus op de uitdagingen die we zijn tegengekomen, mag niet overschaduwen hoe zeer we ook verliefd zijn geworden op dit land. Laat je hierdoor vooral niet weerhouden om deze geweldige reisbestemming te ontdekken.
Want Marokko is ook een plek van indrukwekkende landschappen – van uitgestrekte woestijn tot groene palmboomoases tot magische berggebieden – en uitzonderlijke architectuur. Het weer is er heerlijk – zeker in de wintermaanden, toen wij er waren en het contrast met Nederland zo groot is. Denk verder aan dingen als de gastvrijheid, verse producten, andere keuken, bijzondere cultuur en totaal andere sfeer en je snapt hopelijk dat we je vooral niet proberen te weerhouden van jouw Marokko-avontuur.
