Tijdens ons tweede bezoek aan Fez was Palais El Glaoui zonder twijfel een van onze meest verrassende ontdekkingen. Dit paleis, verstopt buiten het door UNESCO beschermde deel van de Fez-medina, is een onontdekte schat die de meeste reizigers in Marokko over het hoofd zien.
Toen Google Maps deze historische bezienswaardigheid als een opvallend icoon toonde, werd onze nieuwsgierigheid gewekt. We besloten deze suggestie van onze kaart op te volgen en vonden een van de mooiste plekken in Fez! Palais El Glaoui bleek een fascinerend kijkje in het luxueuze leven van de Marokkaanse aristocratie in het begin van de twintigste eeuw. Deze onverwachte vondst in de doolhofachtige straatjes van Fez biedt een mix van grandeur en vergane glorie, en werd een hoogtepunt van ons tweede bezoek aan de stad.
Kortom, wij raden jou van harte aan om deze bijzondere bezienswaardigheid te bezoeken. Lees in deze blog meer over dit schitterende paleis dat zich verborgen houdt in de smalle straten van Fez.
Dit is het moment om je camerabatterij goed op te laden en een lege geheugenkaart mee te nemen, want het Glaoui-paleis behoort tot een van de meest fotogenieke plekken in Fez. De combinatie van verval en vergane glorie met pracht en praal is ontzettend mooi! Geef je foto’s bovendien net dat beetje extra met een mooie nabewerking in een goed fotobewerkingsprogramma.
De historie van het paleis
Palais El Glaoui vertelt het verhaal van de Glaoui-familie, die een sleutelrol speelde in de Marokkaanse geschiedenis. Dit paleis, ooit het domein van Madani en Thami El Glaoui, getuigt van hun opkomst tot prominente machtsposities onder Sultan Muhammad IV en zijn opvolgers.
Het paleis werd echter eerder al gebouwd door de toenmalige minister van financiën. Als locatie werd gekozen voor een groene buurt van Fez, waar op dat moment meerdere paleizen en herenhuizen werden gebouwd. Heel lang heeft de minister niet van zijn paleis kunnen genieten. De link met de Glaoui-clan begint nadat Madani Glaoui, de clanleider, tijdens de Hafidiya-burgeroorlog de zijde van de uiteindelijke winnaar en nieuwe sultan koos.
Als beloning voor hun steun kregen Madani en Thami belangrijke posities, waaronder die van vizier en Pasha van Marrakech, posities die ze behielden tot de onafhankelijkheid van Marokko in 1956. Naast al deze macht vergaarden de heren ook een enorme welvaart. Er wordt gezegd dat zij uiteindelijk de rijkste personen op aarde waren. Een van de startpunten van die rijkdom was dit paleis in Fez dat in beslag werd genomen van de oude minister en aan Madani werd gegeven.
Dit weelderige paleis was slechts het begin van velen. Door heel Marokko bouwden de Glaouis nog veel meer paleizen en kastelen, zoals het prachtige Glaoui-paleis in Telouet. Het paleis in Fez was een plek waar de familie baadde in luxe. Het stond bekend om zijn moderne voorzieningen, waaronder elektriciteit en de eerste moderne badkamer van Marokko.
Tijdens de Franse bezetting zette de familie in op het verkeerde paard, namelijk de Fransen. Na de onafhankelijkheid van Marokko verloren zij hun macht en rijkdom, waarmee ook het paleis langzaam in verval raakte.
Sommige bronnen vermelden dat het paleis eigendom is van meerdere, niet bepaald rijke families, die het paleis niet goed kunnen onderhouden. In andere bronnen lees je weer dat het te koop zou staan. Erg veel goede informatie over het paleis is niet bekend, maar dat draagt misschien juist bij aan de mystiek ervan. Het wordt momenteel beheerd en onderhouden door lokale bewoners, die tegen betaling toegang verlenen aan bezoekers en rondleidingen verzorgen.
De architectuur van het Palais El Glaoui
Als bezoeker word je hier meteen gegrepen door de adembenemende schoonheid van dit historische monument. Ondanks duidelijke tekenen van verval, staan de restanten van zijn glorietijd nog fier overeind. De architectuur van het paleis is een prachtige fusie van traditioneel Marokkaanse ontwerpelementen: ingewikkeld zellij-tegelwerk, indrukwekkende houtsnijwerken, en delicate schilderingen sieren de muren en plafonds. Vooral ook de omvang maakt op ons grote indruk. Hoe kan zo’n groot paleis verscholen liggen in die smalle straatjes?
Zoals gebruikelijk in de traditionele Marokkaanse architectuur is het paleis gebouwd rondom een open binnenplaats en die is behoorlijk groot. Dit is het centrale punt van het paleis, omgeven door elegante booggalerijen, met in het midden een rechthoekig zwembad. Deze binnenplaats dient als het hart van het paleis met de andere ruimtes en zalen tot een verdieping hoog om het plein heen gegroepeerd.
Naast deze centrale binnenplaats is er nog een kleinere patio, inclusief fontein en veel mozaïeken. Hier kan je tegenwoordig alleen nog komen via de keukens, waar een klein bordje uitnodigt om een smal gangetje in te stappen. Tot onze verwondering kwamen we daarop uit bij nog een mooie binnenplaats.
De ooit zo weelderige kamers en hallen zijn nu kaal en verlaten, of juist in gebruik als vreemde opslag, slaapruimtes of tentoonstellingsruimtes voor de kunstwerken van de beheerder. Een hal is vrijwel helemaal gevuld met schilderijen van de beheerder. Andere nissen zijn heel curieus volgepropt met stapels oude beeldbuizen of andere rommel.
Zo bezoek je het Palais El Glaoui
Je vindt het Glaoui-paleis buiten de medina in een rustige straat (locatie op Google Maps). Een haast onopvallende ingang wordt gemarkeerd met affiches en posters van krantenartikelen over het paleis. Palais El Glaoui, zo lees je boven de toegangsdeur en daardoor weer je dat je goed zit.
We betalen 25 dirham per persoon aan de beheerder en lopen een vrij onbeduidende hal binnen. Is dit alles? We zien een gang en lopen daarheen om vervolgens uit te komen bij de echte pracht en praal van het Palais El Glaoui. De onopvallende toegang leidt naar de centrale binnenplaats, die absoluut niet onopvallend is en zeker indruk maakt.
Vanaf die binnenplaats kan je een aantal ruimtes en zalen op de begane grond. Het paleis telt nog een verdieping, maar boven is het niet toegankelijk. Mogelijk laat de constructie en de veiligheid dat ook niet meer toe. Het meest indrukwekkend en best bewaard (of gerestaureerd?) is een zaal met een groot raam met uitzicht op de oude tuin. Ooit werd het gebouw omringd door prachtige paleistuinen met sinaasappelbomen. Nu zie je vooral onkruid, begroeiing en een wildernis met nog altijd die sinaasappelbomen.
Bezoek zeker ook de oude keukens in de hoek. Daar wijst een onbeduidende bordje met een peil naar een halletje, of is het een opslagruimte? Loop er doorheen en je komt via nog een deur en nog een halletje opeens bij nog een prachtige, wat kleinere binnenplaats. Juist omdat we niet wisten wat we van het paleis konden verwachten, is iedere ruimte en dus ook zo’n tweede binnenplaats een onverwachte ontdekking.
Los van deze combinatie van verval en glorie is het Glaoui-paleis in Fez ook een ietwat vreemde plek. De beheerder van het paleis – die de 25 dirham toegang bij je incasseert – is ook schilder en heeft in sommige ruimtes zijn werk tentoongesteld.
Overal ligt puin, het paleis is in slechte staat, in de vijver op de binnenplaats blaft een hond die wordt omringd door poep, een vreemde collectie oude beeldbuizen staat in een kleine kamer en sommige kamertjes lijken door een zwerver (of de beheerder?) als slaapplek te worden gebruikt.
Wissel dat af met prachtige architectuur, houtsnijwerk, glas-in-lood en mozaieken en je snapt wel waarom dit paleis een curieuze indruk maakt.
