Tot de bezienswaardigheden van Guimarães horen een kasteel én paleis, een authentiek historisch centrum, een beboste heuvel met een heiligdom en nog veel meer. Guimarães is een van de historische parels van Noord-Portugal en wordt gekenmerkt door haar middeleeuwse oude stad. Niet voor niets staat de historische stadskern op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Lees in deze blog over de leukste dingen om te doen in Guimarães, inclusief praktische tips voor jouw bezoek.
Waar ligt Guimarães in Portugal?
Guimarães ligt in het noorden van het land en is een van de bekendste toeristische bestemmingen in Noord-Portugal. De internationale luchthaven bij Porto is het meest dichtbij en de meest logische bestemming om op te vliegen als je het noorden van Portugal wilt bezoeken.
Deze charmante stad bevindt zich op een steenworp afstand van nog meer iconische plekken in Portugal. Ten noordwesten van Guimarães ligt het adembenemende Nationaal Park Peneda-Gerês, dat tegen de Spaanse grens ligt. Het is een paradijs voor wandelaars en natuurliefhebbers en wat ons betreft echt een must-visit in Noord-Portugal.
Een korte rit naar het noorden brengt je naar Braga, bekend om zijn historische kerken en levendige stadsleven. Richting het zuidwesten, op minder dan een drie kwartier rijden, vind je het bekende Porto. Van daaruit wordt ook vaak de Douro Vallei bezocht en die ligt daarmee dus ook niet ver van Guimarães. De vallei staat bekend om haar schilderachtige landschap van pittoreske dorpjes en prachtige wijngaarden langs de Douro-rivier.
Waar staat Guimarães om bekend
Guimarães is een belangrijke toeristische trekpleister vanwege haar historische centrum. Maar de stad staat bij Portugezen vooral bekend als de wieg van Portugal en speelde een belangrijke rol in de Portugese geschiedenis. Aqui Nasceu Portugal (Portugal is hier geboren) staat er dan ook trots in de oude stad op de muur.
De stad staat bekend als de geboorteplaats van Afonso Henriques, de eerste koning van Portugal. Afonso Henriques riep in Guimarães de Portugese onafhankelijkheid uit van het koninkrijk León. Later riep hij zichzelf uit tot koning van Portugal, een titel die later werd erkend door andere landen en zelfs de paus. En de eerste hoofdstad van dat nieuwe Portugal? Dat was natuurlijk Guimarães. Helaas niet voor heel lang, want niet veel later regeerde de koning vanuit Coimbra.
Los van die historische betekenis staat Guimarães bekend om haar middeleeuwse stadskern. De stad heeft bovendien een prachtig bewaard gebleven historisch centrum. Sinds 2001 heeft het de status van UNESCO Werelderfgoed. Met zijn kronkelende middeleeuwse straatjes, indrukwekkende kastelen en paleizen, is Guimarães bijzonder fotogeniek en een populaire bestemming bij toeristen.
Welke stad is mooier: Braga of Guimarães?
Wanneer je Guimarães en Braga vergelijkt, zie je twee toeristische bestemmingen met veel gelijkenissen maar vooral een heel ander karakter. Beide steden staan bekend om hun rijke geschiedenis, sfeervolle straten en een UNESCO-status – in Braga voor het heiligdom en in Guimarães voor de oude stad. Beide steden hebben ook een unieke kabelbaan die je naar een heuveltop met heiligdom brengt, wat voor beide bestemmingen een van de leukste bezienswaardigheden is.
Maar ondanks deze overeenkomsten, hebben Guimarães en Braga elk hun eigen unieke karakter en charmes. Guimarães, vaak beschouwd als de geboorteplaats van Portugal en de eerste hoofdstad van het land, is ouder en heeft een meer middeleeuwse uitstraling. De stad is bekend om zijn fotogenieke, oude straatbeeld, compleet met een indrukwekkend kasteel en het prachtige Paleis van de Hertogen van Bragança. Als je op zoek bent naar een stad met een rijke historie die zichtbaar is in elk straatje en steegje, dan is Guimarães de perfecte keuze.
Aan de andere kant staat Braga, bekend om zijn weelderige barokarchitectuur en religieuze betekenis. De stad heeft niet alleen twee indrukwekkende heiligdommen, waaronder het beroemde Bom Jesus do Monte, maar ook een majestueuze kathedraal, een basiliek en een grote schat aan kerken en kapellen. Met meer dan 30 kerken ademt Braga een spirituele sfeer uit die je nergens anders vindt. Braga vinden wij ook minder toeristisch aanvelen.
Kortom, de keuze tussen Guimarães en Braga hangt af van wat je zoekt in een bestemming. Voor een duik in de middeleeuwse geschiedenis en een sprookjesachtige sfeer kies je Guimarães. Voor een ervaring die draait om barokke schoonheid en religieuze pracht en praal, is Braga de stad voor jou. Onze voorkeur gaat daarmee uit naar Guimarães.
Overigens vinden we beide steden een bezoek waard en kan je ze ook prima met elkaar combineren. Er worden dagtrips vanuit Porto aangeraden, waarbij je allebei in één dag bezoekt. Dat zouden we je dan weer niet adviseren. Er is te veel te zien en beide in een dag willen proppen, is wel erg gehaast. Trek minstens een dag uit per stad en voor Guimarães misschien zelfs twee, als je ook wilt wandelen op Monte da Penha – aanrader!
Overnachten in Guimarães
Overnachten in Guimarães doe je in de leukste hotels, gezelligste hostels en mooiste luxury hotels. In een stad bekend om zijn middeleeuwse stadskern kan je natuurlijk historische hotels en accommodaties in authentieke panden verwachten. Dat zijn dan ook absoluut de parels in de stad en precies die hebben we voor je gevonden. Is dat wat boven jouw reisbudget? Dan hebben we ook twee meer budgetvriendelijke opties.
De leukste hostels en hotels in Guimarães:
#1 Hotel da Oliveira is een van de best gewaardeerde hotels in Guimarães. Het hotel heeft een perfecte locatie aan het bekende Largo da Oliveira, waar het is gevestigd in een authentiek pand. In hun reviews prijzen gasten het uitgebreide ontbijt, de toplocatie en de vriendelijkheid van het personeel.
#2 Pousada Mosteiro de Guimaraes is een van de meest luxe hotels in de stad. Of eigenlijk net daarbuiten. Deze schitterende slaapplek is gevestigd in een historisch klooster uit de twaalfde eeuw. De individueel ingerichte kamers liggen aan wat vroeger de kloostergangen waren. Bijzonder mooi zijn de tuinen en het buitenzwembad.
#3 Casa do Juncal ligt binnen de stadsmuren van Guimarães, gevestigd in een herenhuis uit de achttiende eeuw. Tijdens het ontbijt kun je genieten van het uitzicht op de tuin. De kamers hebben designmeubels, kingsize bedden en een moderne sfeer met authentieke details als een balkenplafond.
#4 Trovador City Guest House voor een betaalbare optie direct naast het oude centrum. De kamers zijn modern en licht met soms uitzicht op het levendige plein voor het hotel. In hun reviews prijzen gasten de centrale locatie, maar ook de prijskwaliteitverhouding.
#5 Pousada de Juventude is een budgetvriendelijke optie om te overnachten in Guimaraes. Het is gevestigd in een prachtig oud pand in het oude centrum. Er zijn slaapzalen, tweepersoonskamers of appartementen. Iedere accommodatie heeft een eigen balkon.
De 10 beste bezienswaardigheden in Guimarães
#1 Het historisch centrum
Het historisch centrum van Guimarães in Portugal is niet voor niets erkend als UNESCO Werelderfgoed. het wordt ook wel een openluchtmuseum van middeleeuwse architectuur genoemd en dat snappen wij wel. Met een beetje verbeeldingskracht kan je de stad nog altijd onderverdelen in een boven- en benedenstad. De bovenstad, oorspronkelijk Vila do Castelo genoemd, was ooit volledig ommuurd. Het is de locatie van het imposante kasteel van Guimarães. De benedenstad strekt zich it tot de bruisende stadkern vol pleinen, straatjes, woonhuizen en kerken.
De smalle straatjes en oude stenen huizen met typisch middeleeuwse houten bovenbouw in de oude stad brengen bezoekers honderden jaren terug in de tijd. Het verkennen van deze kronkelende wegen en levendige pleinen is een ware ontdekkingstocht door de geschiedenis. Bovendien benadrukt de goed bewaarde architectuur, van traditionele bouwmaterialen tot monumentale gebouwen, de historische betekenis van Guimarães.
Informatieve borden in zowel Engels als Portugees bij veel belangrijke gebouwen verrijken je bezoek met achtergrondinformatie over de geschiedenis en recente restauraties.
#2 Castelo de Guimarães
Het Castelo de Guimarães, een niet te missen bezienswaardigheid, torent hoog uit op een kleine heuvel naast het historisch centrum van de stad. Het werd oorspronkelijk gebouwd in de tiende eeuw, waarna het een cruciale rol speelde in de verdediging van de stad. Door de eeuwen heen onderging het verschillende aanpassingen en verbouwingen. Het kasteel is sinds 1881 een Nationaal Monument en wordt genoemd als een van de meest complete en best bewaarde middeleeuwse kastelen in Portugal.
Met die status verwacht je misschien een indrukwekkend kasteel waar je eindeloos door grootse zalen en majesteuze gangen kan dwalen. Maar dat is helaas niet zo. Hoewel het kasteel van buiten nog altijd indrukwekkend is, is er binnenin niet heel veel te zien. Je kan over de kasteelmuren lopen en een kasteeltoren beklimmen voor een mooi uitzicht over de stad. Wat ons betreft kan je net zo goed het kasteel van buiten bekijken, want die majesteuze buitenmuur is waar het kasteel nu vooral nog om draait.
Een interessante plek op het kasteelterrein is de kleine middeleeuwse kerk São Miguel do Castelo. In deze kerk, met overigens een vrij sobere binnenkant, zou de eerste koning van Portugal ooit zijn gedoopt. De toegang is gratis. Je loopt dan langs de kapelmuren een rondje. In het midden mag je niet lopen, want daar liggen historische riddergraven. Als je goed kijkt, zie je inscripties in de stenen op de grond.
#3 Paço dos Duques de Bragança
Op steenworp afstand van het kasteel staat het paleis van Guimarães. Want ja, deze historische stad heeft zowel een kasteel als een paleis! Het paleis is gebouwd tusen 1420 en 1422 door de toenmalige Hertog van Bragança, naar wie het paleis nog altijd is vernoemd. Het was vervolgens lange tijd de woonplek van de nakomelingen van de hertog. Toen de Bragança-familie verhuisde naar Vila Viçosa in de Alentejo-regio, raakte het paleis in verval. Dit verergerde in de negentiende eeuw toen het werd gebruikt als steengroeve door de lokale bevolking.
Het paleis is tegenwoordig een museum en kan dus van binnen worden bezocht. Van buiten valt het paleis op door de talrijke schoorstenen op het dak. Het gebouw is nog altijd het oorspronkelijke paleis, maar dan wel met een grondige en ietwat controversiële renovatie in de jaren ’50. Deze verbouwingen hebben het paleis mogelijk een meer weelderige uitstraling gegeven dan het in zijn oorspronkelijke staat had.
Het museum is gewijd aan een collectie met middeleeuwse voorwerpen, zoals tapijten en schilderijen. De paleisspullen zijn daarnaast gevuld met antieke stukken om een beeld te geven van hoe hier ooit werd gewoond.
#4 De pleinen Largo da Oliveira en Praça de São Tiago
Largo da Oliveira en Praça de São Tiago zijn twee van de meest pittoreske en levendige pleinen in de stad. Deze pleinen zijn met elkaar verbonden door gotische arcades van het oude gemeentehuis. Ze zijn het perfecte voorbeeld van de middeleeuwse charme waar Guimarães om bekend staat.
Largo da Oliveira, letterlijk ‘Olijfboomplein’, is vernoemd naar de legendarische olijfboom die hier op het plein staat. De boom zou hier eeuwen geleden heen zijn verhuisd vanuit een klooster en helaas zijn gestorven. Jaren later kwam deze boom, geplant voor de Nossa Senhora da Oliveira-kerk, weer tot leven. Dat wonder zou de naam van zowel de kerk als het plein hebben ingegeven.
Het plein is omgeven door kleurrijke gebouwen en je ziet er meerdere terrassen, waar je kunt genieten van een kopje Portugese koffie of een glas Vinho Verde. Het plein wordt gedomineerd door de kerk Igreja de Nossa Senhora da Oliveira en het Alberto Sampaio Museum, bekend om zijn indrukwekkende collectie zilverwerken. Een ander opvallend kenmerk is het prieeltje Padrão do Salado, een gotisch monument dat de Slag bij Salado herdenkt, een belangrijke overwinning uit 1340.
Praça de São Tiago, direct aansluitend op Largo da Oliveira, onderscheidt zich met zijn oude stenen en houten huizen en een overvloed aan restaurants en cafés. Dit plein straalt een middeleeuwse sfeer uit en lijkt sinds die tijd nauwelijks veranderd. Het is de ideale plek om de unieke architectuur van Guimarães te bewonderen en de meest gezellige plek om een terrasje te pakken.
#5 De middeleeuwse stadsmuren
Een korte wandeling over de stadsmuren mag je zeker niet missen tijdens je bezoek aan de stad. Het is een van de minder bekende bezienswaardigheden van Guimarães, maar een leuke activiteit die onlosmakelijk verbonden is met het oude karakter van deze stad.
De oorspronkelijke stadsmuren van Guimarães dateren uit de negende eeuw en een deel ervan is bewaard gebleven. De muren omsloten oorspronkelijk ongeveer twee kilometer en hadden verdedigingstorens en acht poorten. Van deze indrukwekkende structuur zijn nu nog wat fragmenten over, waaronder de Porta do Burgo.
Over een deel van deze muren kan je wandelen, namelijk tussen de Porta do Burgo en de Capela Senhor dos Passos. Je hebt dan een mooi uitzicht hebt op het hertogelijk paleis en ook met een schuin oog op de São Gualter-kerk.
#6 Igreja de Nossa Senhora da Oliveira
De Igreja de Nossa Senhora da Oliveira, oftewel de Kerk van Onze Lieve Vrouw van de Olijfboom, is de belangrijkste kerk in Guimarães. Je vindt de kerk aan het middeleeuwse Largo de Oliveira, een plein dat net als de kerk is vernoemd naar de olijfboom voor de kerk. De kerk is niet gratis te bezoeken; de entree kost € 2.
De oorsprong van deze kerk gaat terug tot de tiende eeuw, toen het werd gesticht als een klooster door een adellijke dame uit de stad. Het werd later geschonken aan de Katholieke Kerk en weer later omgevormd tot een kapittelkerk. In 1911 werd de kerk gesloten, maar in 1967 werd het weer heropend.
Binnenin de kerk trekt het spectaculaire gouden altaar direct de aandacht, net als het grote pijporgel. Veel belangrijke artefacten van de kerk zijn verhuisd naar het Alberto Sampaio Museum. Het museum is gevestigd in het oude klooster ernaast.
#7 Rua de Santa Maria
De Rua de Santa Maria is een van de oudste straten van Guimarães – en zeker de meest gefotografeerde. Deze straat dateert uit de twaalfde eeuw en was ooit het domein van de welgestelde families en geestelijken van Guimarães. De straat verbindt het kasteel in het bovenste deel van de stad met het centrale plein Largo da Oliveira in het lagere gedeelte.
Wandelend door Rua de Santa Maria merk je direct de middeleeuwse sfeer op, met gebouwen uit de twaalfde en dertiende eeuw. De Casa do Arco (nr. 28), Casa dos Peixotos (nr. 39), en Casa de Valadares de Carvalho (nr. 9) zijn mooie voorbeelden van de architectuur uit die tijd. Ook het Convento de Santa Clara en zijn barokke gevel met gedetailleerde granieten versieringen trekken trekken ongetwijfeld je aandacht. Dit klooster is tegenwoordig het gemeentehuis, maar de binnentuin kan je vrij bezoeken.
De straat is nu volledig voetgangersgebied. Let vooral op de herenhuizen met hun smeedijzeren balkons en houten galerijen, versierd met bloempotten. Kleine banketbakkerijen bieden traditionele zoetigheden zoals ‘Toucinho do Céu’ en ‘Tortas de Guimarães’, gemaakt volgens eeuwenoude, lokale recepten. Bij andere souvenirwinkels koop je de typische souvenirs van Portugal.
#8 Igreja Nossa Senhora do Carmo
De Igreja Nossa Senhora do Carmo is een typisch voorbeeld van barokke architectuur. Opvallend is de grote afbeelding in azulejos, die blauwwitte tegels waar Portugal om bekend staat, op de zijmuur van de kerk. Maar wat de kerk naar onze mening zo bijzonder maakt, is niet die barokke stijl, maar de kapel ernaast. De hoofdkerk is gratis toegankelijk, maar voor deze authentieke kapel wordt een kleine bijdrage gevraagd.
Deze kapel dateert uit 1685 en is vrijwel volledig versierd met originele fresco’s zowel op de muren als op het plafond. Voor een klein bedrag kun je de trappen vanuit de kerk beklimmen om deze Carmelietenkapel te zien, compleet met de originele zitplaatsen uit 1723.
Na de officiële ontbinding van de religieuze ordes in Portugal in de jaren 1830, kwamen de kerk en het klooster in handen van de staat. Het gebouw werd een tijdlang gebruikt als militair ziekenhuis. Tegenwoordig wordt de bezeisnwaardigheid onderhouden door de Derde Orde van Karmelieten, een lekenassociatie.
#9 Igreja e Oratórios de Nossa Senhora da Consolação e Santos Passos
De Igreja e Oratórios de Nossa Senhora da Consolação e Santos Passos, ook wel de Igreja de São Gualter genoemd, is een van de iconen van Guimarães. De kerk staat net buiten het oude centrum en ligt aan het uiteinde van een langgerekt plein. Die locatie in combinatie met het hoge, smalle kerkgebouw maakt dit een markante bezienswaardigheid.
De oorsprong van de kerk gaat terug tot een kleine kapel, opgedragen aan Nossa Senhora da Consolação, die in maart 1576 werd gebouwd. In oktober 1785 werd de nieuwe kerk voltooid. Deze kerk is een voorbeeld van barok in Guimarães, waarbij in de eeuw daarna twee torens aan de voorgevel. Opvallend zijn ook de witblauwe azulejos op de voorgevel, de klok op het midden van de kerk en de wat ronde vorm van de gevel. De kerk is gratis te bezoeken, maar wij vonden de binnenkant niet zo bezienswaardig als de buitengevel.
#10 Teleférico de Guimarães
De Teleférico de Guimarães is een leuke ervaring net buiten het historische centrum van Guimarães. Uiteraard was dit het favoriete uitje van onze peuter die tijdens onze drie dagen in de stad al een paar keer enthousiast naar de gondels van de kabelbaan had gewezen.
De teleférico overspant ongeveer 1.700 meter, waarbij je in 10 minuten tijd een hoogte van 617 meter bereikt. De kabelbaan werd ingehuldigd in 1995 en was de eerste in zijn soort in Portugal. De gondels brengen je naar een plek net onder het Heiligdom van Penha.
Je loopt er vanaf de oude stad makkelijk heen. Misschien heb je de kabelbaan zelfs al zien liggen, omdat je op de grote parkeerplaats ernaast hebt geparkeerd of met je camper op de camperplaats daarbij staat. Overigens kan je ook hikend of gewoon met je auto naar de top van de Monte da Penha.
#11 Monte da Penha
Onze favoriete plek in Guimarães? De Monte da Penha! Deze berg, ook wel Monte de Santa Catarina genoemd, is niet te missen als je in Guimarães bent.
Op heldere dagen domineert de berg het uitzicht vanuit de oude stad. Als het meer bewolkt is, zie je vanaf de stad de kabelbaan de wolken in verdwijnen. Wij hebben beide weertypes meegemaakt. Met de enthousiaste peuter nam ik de kabelbaan, ondanks de mist. Boven werden we verrast door zonnig weer en een adembenemend uitzicht over een zee van wolken. Toen de mist later die middag ook nog eens optrok, opende zich een prachtig panorama over Guimarães.
De berg Penha is een combinatie van mosbegroeide rotsen in ronde vormen, smalle paden, bos en mooie natuur. Maar je vindt er ook een camping en andere faciliteiten zoals een toeristentreintje dat rondes door het gebied doet Op het hoogste punt, 586 meter boven zeeniveau, vind je een uitkijkpunt met een standbeeld van paus Pius IX. Dit punt is vooral geliefd voor het bekijken van zonsondergangen, al was juist op dat moment bij ons bezoek het wolkendek weer dichtgetrokken. We stonden in de mist en zagen precies niets.
Opvallend is het modern vormgegeven heiligdom, het Santuario da Penha of voluit: Santuário de Nossa Senhora do Carmo da Penha. Dit heiligdom is gebouwd in de jaren ’40 naar een ontwerp van dezelfde architect die het São Bento-treinstation in Porto ontwierp. Waar dit treinstation een klassiek ontwerp heeft en bekend staat om zijn bijzondere azulejos, is het Santuario da Penha erg strak en in een markante Art Deco-stijl. Het gebouw is vrijwel volledig gebouwd van graniet, wat het een erg monumentaal en zwaar effect geeft. We lezen dat veel mensen het kerkgebouw lelijk vinden, maar zelf vonden wij het een leuke verrassing tussen alle historische en barokke kerken in de regio.
Wij hebben de nacht doorgebracht in onze camper boven op de berg. Er is een speciale camperplaats te vinden. Maar tijdens ons bezoek in een zonnig novemberweekend waren ook de normale parkeerplaatsen uitgestorven. Je kunt de bergtop dus met een camper en eigen (huur)auto bereiken, maar ook met de kabelbaan of te voet. Op de Monte da Penha is overigens een camping, maar die was in november gesloten.
#12 Citânia de Briteiros
Voor de geschiedenisliefhebbers onder ons is Citânia de Briteiros een onmisbare stop, gelegen op ongeveer 20 minuten rijden van Guimarães. Deze indrukwekkende versterkte stad dateert uit de IJzertijd. Gelegen op het kleine voorgebergte Monte de São Romão, biedt Citânia de Briteiros een prachtig panorama over de vallei van de rivier de Ave.
De ruïnestad van Citânia de Briteiros laat overblijfselen uit verschillende tijdperken zien. Van de IJzertijd tot de Bronstijd en van de Romeinen tot de middeleeuwen. De opgravingen in Citânia de Briteiros zijn al sinds 1874 aan de gang, waardoor de site een van de best bestudeerde voorbeelden is van de prehistorische cultuur in Portugal.
