Wat hebben de Spaanse koning, de rijkste man van Spanje en de wereldberoemde architect Gaudí met elkaar gemeen? Het dorp Comillas aan de Spaanse kust. In dit piepkleine dorp heeft de rijkdom van de Spaanse elite van rond 1900 een schat aan architectuur nagelaten. Van een villa ontworpen door Gaudí tot een paleis van wereldklasse, de bezienswaardigheden van Comillas zijn absoluut bijzonder. Lees in deze blog meer over deze unieke bestemming in Noord-Spanje, waaronder de belangrijkste bezienswaardigheden.
Waar ligt Comillas in Spanje?
Comillas is een stadje dat ligt aan de noordkust van Spanje. Het ligt in de autonome regio Cantabrië, wat tussen de regio’s Baskenland en Asturië ligt.
Op korte afstand van Comillas liggen nog meer bezienswaardige bestemmingen in Cantabrië. Vlakbij ligt het historische stadje Santillana del Mar, dat vaak wordt beschreven als een van de mooiste dorpen van Spanje. Daar bevinden zich ook de beroemde Grotten van Altamira, waar prehistorische schilderingen zijn gevonden. Richting het westen, langs de kust, komt men bij San Vicente de la Barquera, een ander charmant kustplaatsje. Een andere aanrader in de regio is de Cantabrische hoofdstad Santander een must-visit met zijn indrukwekkende stranden en een gezellige stadsleven.
Voor de natuurliefhebbers is het onmogelijk de regio te verlaten zonder een bezoek aan Los Picos de Europa. Dit is een indrukwekkend berggebied met prachtige hikes, schattige dorpjes, indrukwekkende natuur, mooie gletsjermeren en besneeuwde bergtoppen.
Waar staat Comillas om bekend?
Comillas is een bijzondere bestemming in Noord-Spanje, bekend om haar statige herenhuizen met modernistische bouwstijl waarvan een zelfs door de beroemde Gaudí is ontworpen. Anders dan veel andere dorpen in dit deel van Spanje heeft Comillas aan het eind van de negentiende eeuw een grote welvaart gekend. Het resultaat daarvan zijn markante herenhuizen in de modernistische en art nouveau-bouwstijl van die tijd.
Het schilderachtige stadje in Cantabrië kent een bijzondere combinatie van geschiedenis en architectuur die het plaatsje onderscheidt van andere plekken in de regio. De ontwikkeling van Comillas is bepaald door de zogenaamde indianos. De term ‘indianos’ verwijst naar de Spanjaarden die naar Amerika emigreerden en met nieuw vergaarde rijkdommen uit deze nieuwe wereld naar Spanje terugkeerden.
Het meest bekende voorbeeld hiervan was Antonio López y López, een arm jongetje uit Comillas dat in Cuba een groot vermogen opbouwde en terugkeerde als de rijkste man van Spanje. Zelfs de Spaanse koning wilde bevriend zijn met Antonio en gaf hem uiteindelijk de titel Markies van Comillas. De Markies bouwde voor zichzelf een indrukwekkend paleis. Hij nodigde de koning uit voor een zomervakantie naar zijn geboortedorp. Vervolgens werd de Spaanse koning op slag verliefd op deze plek en bracht hij elke zomer in Comillas door.
Die koninklijke aanwezigheid lokte een stoet van aristocraten en welgestelden. Ze bouwden hier hun zomerresidenties, en zo werd Comillas een bijzondere enclave van rijkdom én moderne architectuur. Het meest bekende van al deze herenhuizen is El Capricho, een ontwerp van de beroemde architect Gaudí. In die tijd werd het als een ronduit lelijk gebouw gezien, maar inmiddels weten we deze bijzondere architectuur juist te waarderen.
De beste bezienswaardigheden van Comillas
#1 El Capricho de Gaudí
De bekendste en belangrijkste bezienswaardigheid van Comillas is natuurlijk El Capricho. Hoewel Gaudi wereldberoemd is vanwege zijn meesterwerken in Barcelona, biedt dit meesterwerk in Noord-Spanje een uniek inkijkje in het genie van de jonge architect.
In de jaren 1883 tot 1885 ontwierp een nog onbekende Gaudi dit bijzondere herenhuis voor Don Maxímo Díaz de Quijano, de advocaat van de Markies van Comillas. Maxímo liet de bouw onderbreken, omdat hij ziek werd en in het huis wilde herstellen. Helaas is hij nooit hersteld en het huis dus ook nooit afgebouwd. Hij stierf onverwacht na slechts een week in het huis te hebben gewoond. Het onafgemaakte karakter van het huis is nog steeds zichtbaar, zoals bij de versieringen van de kolommen bij de entree en het ontbreken van het glas-in-lood dat Gaudi in zijn ontwerp had verwerkt.
Na de dood van Maxímo erfden familieleden het huis en ging het door verschillende handen. Het vond zijn uiteindelijke bestemming als een particulier museum nog niet heel lang geleden, dankzij een Japanse eigenaar en zijn Spaanse vrouw.
Het ontwerp van El Capricho is een meesterwerk van inventiviteit en creativiteit. Gaudi’s visie op het integreren van de natuur is duidelijk zichtbaar met de villa die perfect is gepositioneerd om van de zon te genieten. De Markies zou wakker worden met de ochtendzon in zijn slaapkamer en de eetkamer was juist gericht op de ondergaande zon. De gevel is versierd met talloze zonnebloemtegels, wat ook weer verwijst naar de zon en de natuur.
Gaudí had voor de villa ook een ingenieus verwarmingssysteem uitgedacht, waarbij een kas door zonne-energie zou worden verwarmd en deze warmte vervolgens onder de vloer naar de kamers zou doorleiden. Omdat Maxímo zo snel overleed, is nooit duidelijk geworden of dit systeem echt werkte.
Maxímo was ook een groot muziekliefhebber, wat Gaudí in zijn ontwerp verwerkte. De luiken van de muziekkamer maken muziek wanneer ze worden geopend en gesloten. Dit mag je zelf niet zomaar doen, maar vraag het aan een zaalwacht of medewerker en die zal het met liefde demonstreren.
We raden je aan om tickets van tevoren online te kopen. Het is een populaire bezienswaardigheid en zeker in het hoogseizoen moet je dit op tijd doen. Overweeg zeker ook een ticket voor de rondleiding, beschikbaar in zowel Spaans als Engels en zonder extra kosten. Onze gids liet ons de vele subtiele verwijzingen en innovaties van Gaudi, waardoor de villa pas echt goed tot leven kwam. En ja, je krijgt dan ook zeker die muzikale luiken te horen.
#2 Palacio de Sobrellano
Het Sobrellano Palace – ook wel Palacio del Marqués de Comillas genoemd naar zijn bouwer en eigenaar – is een weelderig paleis in het hart van Comillas. Het is het soort paleis dat je eigenlijk in hoofdsteden of als koninklijke residentie verwacht. Maar in plaats daarvan staat het in dit kleine dorp in Noord-Spanje.
Het paleis werd gebouwd in opdracht van Antonio López y López, de eerste markies van Comillas. Deze invloedrijke man had zijn enorme fortuin vergaard in Cuba en was in zijn tijd de rijkste man van Spanje. Het was dan ook zijn wens om een residentie in zijn geboortedorp te hebben die zowel zijn status als zijn gigantische rijkdom weerspiegelde. Wij kunnen bevestigen dat zeker dat laatste is gelukt.
Het lot wilde dat hij, door zijn huwelijk met een Catalaanse vrouw, in contact kwam met talentvolle architecten uit die regio in het noordoosten van Spanje. Het was Joan Martorell, een Catalaanse architect en mentor van de beroemde Antoni Gaudí, die de opdracht kreeg. De inmiddels legendarische Gaudí werkte ook mee aan dit paleis in zijn rol als leerling van Martorell.
Het resultaat is een adembenemend bouwwerk in neogotische stijl dat in 1888 werd voltooid. Bij binnenkomst wordt je onmiddellijk gegrepen door de centrale hal met indrukwekkende trappen die naar boven leiden. Het interieur is groots, van de enorme troonzaal met muurschilderingen die het leven van de markies afbeelden, tot de weelderige kamers en vertrekken van de markies. De markies was zo vermogend dat zijn paleis het eerste gebouw in Spanje werd waarin elektrische verlichting werd gebruikt.
Het Palacio de Sobrellano kan alleen met een rondleiding worden bezocht, en standaard is deze in het Spaans. Als je graag een Engelse tour wilt, moet je deze ruim van tevoren aanvragen. Omdat je alleen met een groep met een gids naar binnen kan, is het aantal bezoekers per dag beperkt. Zorg dus dat je op tijd je tickets bemachtigt. En hoewel de taalbarrière een uitdaging kan zijn, is de grootsheid van het Palacio de Sobrellano zo overweldigend dat het absoluut een bezoek waard is.
#3 Capilla Pantéon de Sobrellano
In de paleistuinen bevindt zich nog zo’n bijzonder gebouw: de Sobrellano-kapel, of voluit de Capilla Pantéon de Sobrellano. Met het uiterlijk van een kleine kathedraal was dit de familiekerk van de Markies, maar ook het mausoleum voor zijn familie.
De bouw van de kapel werd voltooid in juli 1878, maar het werd pas ingewijd in augustus 1881. De aanleiding voor die verlate inwijding was het koninklijk bezoek van de Spaanse koning Alfonso XII en zijn vrouw Maria Cristina in de zomer van 1881. Het interieur van de kapel is groots te noemen. Er is veel kleurrijk glas-in-lood, een gedetailleerd plafond en banken die door niemand minder dan Gaudí zijn ontworpen. In de kapel zijn verschillende grafmonumenten te bewonderen. Ze zijn allemaal even indrukwekkend met hun grootse sculpturen en weelderige details.
Je bezoekt de Capilla Pantéon los van het Palacio de Sobrellano. Je hebt voor allebei een los ticket nodig. De tuinen waarin de bouwwerken te vinden zijn, kan je overigens wel gratis en zonder ticket bezoeken.
#4 De modernistische herenhuizen van Comillas
De impuls die de rijke indiano Antonio Lopéz y Lopéz aan Comillas gaf, zorgde ervoor dat het een geliefde zomerbestemming werd voor de Spaanse royals en elite. Het kleine kustdorp is daarom gevuld met modernistische herenhuizen en villa’s die je niet zo snel zou verwachten op deze plek.
Het oude centrum van Comillas zelf is erg leuk om te bezoeken. Het heeft geplaveide straten, historische gebouwen en een authentieke sfeer, ondanks de vele toeristen die het dorp inmiddels bezoeken. Het hart van het dorp is een historisch plein met stadhuis en de kerk van San Cristóbal. Opvallend is ook de art nouveau-fontein op Plaza de los Tres Caños, gebouwd in opdracht van de schoonzoon van de eerste Markies van Comillas.
Zowel in het centrum als daarbuiten vind je meerdere villa’s van de Spaanse elite. Een bijzonder voorbeeld daarvan dat direct in het oog springt, wordt door locals ook wel El Duque genoemd. Het is een herenthuis in een typisch Engelse stijl dat tussen 1899 en 1902 werd gebouwd. De opdrachtgever was Juan Manuel Sánchez y Gutiérrez de Castro, de hertog (‘duque’ in het Spaans) van Almodóvar del Río.
Een ander opmerkelijk voorbeeld is de villa met de Puerto del Moro. De villa zelf is particulier bezit en kan je niet bezoeken. Maar voor de villa staat de Moro’s Gate, die ook wel bekend staat als de poort voor de vogels (‘Puerto de los Pajaros’). Het is een ontwerp van de beroemde Gaudi uit 1900. De poort heeft drie doorgangen: een voor auto’s, een voor voetgangers en een voor vogels. Er staat een informatiebord bij en je mag de poort bekijken en fotograferen.
#5 Cementerio de Comillas
Een begraafplaats is misschien niet je eerste keuze om te bezoeken tijdens een vakantie, maar de Cementerio de Comillas is daarop vast een uitzondering. Het is een van de meest bezochte bezienswaardigheden van Comillas, wat met name komt door de iconische engel die het kerkhof siert.
De begraafplaats is gebouwd op de plek van een oude kerk uit de vijftiende of zestiende eeuw. De ruïnes daarvan zijn in het ontwerp van de begraafplaats verwerkt, wat het een bijzonder geheel maakt. In 1893 kreeg een modernistische architect de opdracht het te renoveren, waarbij hij de ruïnes behield en een nieuwe voorgevel met engelenbeeld ontwierp.
Dat engelenbeeld is het werk van de Barcelonese beeldhouwer Josep Llimona en staat bekend als de El ángel de Comillas. Het is nu hét icoon van deze begraafplaats en dat snap je direct, wanneer je hier komt. De begraafplaats ligt prominent op een heuvel en de engel steekt daar weer hoog bovenuit. Zelfs als je niet bekend bent met de begraafplaats als bezienswaardigheid, denken wij dat deze aanblik je sowieso hierheen hadden getrokken voor bezoek.
De begraafplaats is niet groot, maar wel bijzonder om te zien. Het is vrijwel volledig ommuurd en bestaat uit twee delen. Het laag gelegen deel bestaat uit boven elkaar geplaatste graven. Je ziet dat wel vaker in landen als Spanje, maar in Nederland kennen we dat niet zo. In het hogere stuk vind je grotere tombes en monumentale grafstenen. Ook daar staat weer een engel die je direct in het oog zal springen.
#6 Universidad Pontificia
De Universidad Pontificia Comillas – of vertaald: de Pauselijke Universiteit van Comillas – heeft zijn oorsprong in dit dorp. En dat heeft overduidelijk zijn sporen nagelaten.
Op een prominente locatie bovenop een heuvel staat een van de grootste gebouwen uit het dorp. Het werd ooit gebouwd door de Markies van Comillas om een priesterschool te huisvesten. De Universidad Pontificia Comillas werd in 1890 opgericht als seminarie voor de armen door Paus Leo XIII, nadat de markies hiervoor uitgebreid had gelobbyd. Het doel van de markies was om een blijvende nalatenschap te creëren en tegelijkertijd een plekje in de hemel te verdienen door middel van een groot ‘vroom werk’. Dit seminarie groeide later uit tot universiteit. Die bestaat tot de dag van vandaag, maar helaas niet meer in Comillas maar in Madrid.
Het gebouw van de universiteit is een prachtig voorbeeld van de modernistische architectuur van die tijd. Het werd gebouwd tussen 1883 en 1892 in een bouwstijl die een mix is van eclectische, gotische en mudejarstijl. De tuinen zijn vrij toegankelijk en vanaf die plek heb je een beter beeld op de architectuur van het gebouw.
Opmerkelijk is ook de toegangspoort van de universiteit, ontworpen door architect Lluís Doménech i Montaner. Deze poort, oorspronkelijk in 1892 vervaardigd en later verbreed voor autoverkeer, heeft ook een bijzonder ontwerp. Het is gemaakt van baksteen, keramiek en beeldhouwwerk en heeft wel wat weg van een kasteeltoren.
#7 Parque Güell y Martos
Niet ver van het strand van Comillas ligt het Parque Güell y Martos. Het park is 3 hectare groot en ontworpen door de Catalaanse architect Lluís Doménech i Montaner. In het oog springt vooral het monument op het hoogste punt. Het ‘Monument au Marquis de Comillas’ is opgericht ter ere van de eerste Markies vanwege de stempel die hij op het dorp heeft gedrukt.
Dat monument en het park zijn zeker aardig om te zien, maar persoonlijk vonden wij het uitzicht vooral een aanrader. Het monument staat op het hoogste punt van het park en je hebt daar een mooi uitzicht op het dorp, de zee, de Pauselijke Universiteit en ook de begraafplaats met haar bekende engel.
#8 De stranden van Comillas
Als kustplaats kan je in Comillas ook rekenen op fijne stranden om de warmere dagen door te brengen. Aan de rand van het plaatsje ligt de Playa de Comillas. Het is een groot en breed zandstrand, waar veel inwoners graag komen.
Op een steenworp afstand van de Playa de Comillas ligt het Oyambre Natuurpark, grenzend aan de Ría de la Rabia-riviermonding. Dit stukje kust is een prachtig natuurgebied en duinlandschap. Hier vind je ook het uitgestrekte zandstrand Playa Oyambre, wat zelfs nog breder en groter is.
