Pisa is een van de meest iconische steden in Italië, bekend om de wereldberoemde Scheve Toren. Maar deze stad in het hart van Toscane heeft meer te bieden dan alleen dat ene monument. Van indrukwekkende historische pleinen tot sfeervolle straten en verrassende musea: Pisa zit boordevol cultuur, geschiedenis en charme. Je wandelt er door eeuwenoude wijken, ontdekt verborgen parels zoals de botanische tuin en geniet van de levendige sfeer in straten als Borgo Stretto.
Deze reisgids neemt je mee langs de mooiste bezienswaardigheden van Pisa en geeft je handige tips voor jouw bezoek. Of je nu een dagtrip plant of de stad als uitvalsbasis gebruikt voor een vakantie in Toscane, je vindt hier alles wat je nodig hebt om het meeste uit je tijd in Pisa te halen.
Waar ligt Pisa in Italië?
Pisa ligt in het westen van Italië, in de regio Toscane, en is een van de meest iconische steden in dit schilderachtige gebied. De stad ligt op slechts 10 kilometer van de Ligurische Zee, aan de monding van de rivier de Arno. Pisa bevindt zich ongeveer 80 kilometer ten westen van Florence, 20 kilometer ten oosten van de havenstad Livorno en iets meer dan 25 kilometer van Lucca. Deze centrale ligging in Toscane maakt Pisa een handige uitvalsbasis voor het verkennen van de regio.
In de directe omgeving van Pisa vind je veel bekende trekpleisters. Een korte rit brengt je naar Lucca, een charmante stad met indrukwekkende stadsmuren en een historisch centrum vol kerken en gezellige pleinen. Verder naar het noorden liggen de kleurrijke dorpjes van de Cinque Terre, die beroemd zijn om hun spectaculaire ligging op kliffen aan de Ligurische kust. Ook het strand van Marina di Pisa, een populaire bestemming onder de locals, ligt vlakbij.
Pisa is vaak een logisch onderdeel van een vakantie in Toscane. Een typische reisroute begint in Florence, waar je kunt genieten van kunst en architectuur. Van daaruit reis je door naar Pisa voor een bezoek aan het Piazza dei Miracoli en de Scheve Toren. Vervolgens kun je doorgaan naar Lucca, en eventueel verder naar Siena en San Gimignano, bekend om hun middeleeuwse charme. Voor natuurliefhebbers is een uitstapje naar de Toscaanse heuvels of de wijngaarden van de Chianti-streek een aanrader.
Een andere mogelijkheid is om Pisa op te nemen in een rondreis door Noord-Italië. Combineer de stad met bestemmingen zoals de Cinque Terre, Genua en Milaan. Dankzij de goede trein- en wegverbindingen is Pisa eenvoudig te bereiken, zowel vanaf Florence als vanaf steden verder naar het noorden.
Waar staat Pisa om bekend?
#1 De wereldberoemde toren
Pisa staat natuurlijk wereldwijd bekend om de Scheve Toren, het unieke monument dat onderdeel is van het beroemde Piazza dei Miracoli. Dit plein, dat op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, herbergt naast de toren ook de kathedraal, het baptisterium en het Camposanto Monumentale. Deze gebouwen laten zien hoe Pisa tijdens de middeleeuwen uitgroeide tot een van de belangrijkste en rijkste steden van Italië. De marmeren façades en schitterende architectuur zijn een tastbare herinnering aan de gloriedagen van de stad, toen Pisa een invloedrijke maritieme republiek was.
#2 Mooie architectuur
In de elfde en twaalfde eeuw was Pisa een grote zeemacht, vergelijkbaar met steden als Venetië en Genua. Pisa domineerde de handel in de Middellandse Zee en had sterke handelsbetrekkingen met het Midden-Oosten, Noord-Afrika en het Byzantijnse Rijk. Deze bloeiende handel bracht niet alleen rijkdom, maar ook exotische materialen en invloeden die zichtbaar zijn in de architectuur van de stad. Het Piazza dei Miracoli wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door een unieke mix van romaanse, gotische en islamitische stijlen, een weerspiegeling van Pisa’s kosmopolitische verleden.
#3 Geboorteplaats van Galilei
Pisa is meer dan een stad vol architectonische hoogstandjes. Het is ook de geboorteplaats van Galileo Galilei, de wetenschapper die in 1564 werd geboren en een revolutie teweegbracht in de moderne natuurkunde en astronomie. Het verhaal gaat dat hij vanaf de Scheve Toren experimenten uitvoerde om zijn theorieën over zwaartekracht te testen, al is dit nooit bewezen. Zijn intellectuele nalatenschap heeft bijgedragen aan de wetenschappelijke reputatie van Pisa, die nog steeds voelbaar is.
#4 Eeuwenoude universiteit
De Universiteit van Pisa uit 1343 is een van de oudste en meest prestigieuze universiteiten van Europa. Deze instelling trekt al eeuwenlang studenten en wetenschappers van over de hele wereld en heeft de stad een gezellige studentensfeer gegeven. Tijdens ons laatste bezoek aan Pisa waren we er toevallig op een belangrijke dag in het academisch jaar. Overal liepen netjes geklede studentes met kransen in hun haar, vaak met een groot boeket in de armen. Het was overduidelijk de dag van hun afstuderen.
Overnachten in Pisa
Als je op zoek bent naar een uitvalsbasis om Toscane te verkennen of gewoon een paar dagen in Pisa wilt doorbrengen, snappen wij dat goed. De stad heeft een heel fijne sfeer en veel gezellige wijken. Waar je dan precies moet verblijven in Pisa? Daarover vertellen wij je graag meer.
#1 Santa Maria
De wijk Santa Maria is de ideale plek om te verblijven voor iedereen die dicht bij de beroemdste bezienswaardigheden van Pisa wil zitten. Hier ligt het Piazza dei Miracoli, waar je de Scheve Toren, de kathedraal, het baptisterium en het Camposanto vindt. Santa Maria vormt het hart van het historische centrum en biedt een sfeervolle mix van monumentale gebouwen, geplaveide straten en gezellige pleinen. Alles ligt hier op loopafstand. Je vindt hier bovendien tal van restaurants waar je kunt genieten van de Toscaanse keuken, en er zijn verschillende hotels en B&B’s die variëren van luxe tot budgetvriendelijk. Santa Maria is vooral populair onder toeristen, dus het is hier ook erg druk. Accommodaties zijn in deze wijk ook het meest prijzig.
#2 San Francesco
San Francesco ligt net ten oosten van Santa Maria en biedt een rustige, meer authentieke ervaring. Deze wijk is bekend om haar historische straatbeeld, maar dan met minder toeristen en een meer ontspannen sfeer. Hier vind je kleine pleinen, lokale winkels en historische gebouwen, waaronder de prachtige kerk San Francesco. Dankzij de nabijheid van de Universiteit van Pisa is deze wijk ook heel hip en jong, met veel cafés, bars en betaalbare restaurants. Het zal je opvallen hoeveel restaurants speciale studentenmenu’s en -deals aanbieden.
#3 San Martino
San Martino ligt aan de zuidelijke oever van de rivier de Arno. Deze wijk is minder toeristisch dan Santa Maria, waardoor je hier de charme van het lokale leven beter kunt proeven. De straten zijn smal en pittoresk, en je vindt er veel kleine winkels, traditionele trattoria’s en gezellige cafés. San Martino is ideaal voor gezinnen of reizigers die de drukte willen vermijden. Een hoogtepunt van deze wijk is de levendige lokale markt, waar je verse producten en ambachtelijke producten kunt kopen. Hoewel het iets verder van de belangrijkste bezienswaardigheden ligt, zijn deze eenvoudig te bereiken via de Lungarni, de boulevards langs de Arno.
#4 Sant’Antonio
Sant’Antonio ligt direct naast San Martino. De wijk ligt dicht bij het treinstation Pisa Centrale, wat het een praktische keuze maakt voor reizigers die Toscane vanuit Pisa verder willen verkennen met de rein. Sant’Antonio heeft een mix van historische gebouwen, moderne voorzieningen en gezellige restaurants. Het is ook de thuisbasis van de beroemde Keith Haring-muurschildering “Tuttomondo”. Deze wijk is ideaal voor reizigers die comfort en bereikbaarheid belangrijk vinden, zonder volledig in het toeristische centrum te verblijven.
#5 San Giusto
San Giusto ligt niet ver van de luchthaven Galileo Galilei en het treinstation, waarmee het een praktische keuze is voor budgetreizigers en mensen die een vroege of late vlucht hebben. Hoewel deze wijk verder van het historische centrum ligt, biedt het juist daardoor een goede prijs-kwaliteitverhouding met betaalbare accommodaties. De wijk heeft een meer lokale sfeer en minder toeristische drukte. Vanuit San Giusto ben je met de bus of een korte wandeling snel in het centrum van Pisa.
De beste bezienswaardigheden van Pisa
#1 Toren van Pisa
De Toren van Pisa is het beroemdste monument van de stad en een van de bekendste bouwwerken ter wereld. Zelfs onze dochter van 3,5 jaar had van de toren gehoord in een kinderfilmpje. Daarmee stond het met pizza en gelato bovenaan haar wensenlijstje voor Italië.
De bouw begon in 1173 als onderdeel van de kathedraal, maar al snel zakte de grond onder de fundering weg. De zachte kleigrond veroorzaakte de iconische scheve houding. Dit probleem vertraagde de bouw enorm, waardoor de toren pas in 1372 werd voltooid. Grappig genoeg werd tijdens de bouw gepoogd de scheve stand te corrigeren door wel loodrecht omhoog te bouwen. Dat werkte niet en de toren werd steeds schever, maar daardoor ook nog een skrom.
Met een hoogte van ruim 55 meter en acht verdiepingen is het een indrukwekkend bouwwerk. Je kunt de toren beklimmen via een smalle wenteltrap met bijna driehonderd treden. Dat kon overigens niet altijd. De toren werd gerestaureerd tussen 1990 en 2001 om verdere verzakking te voorkomen, waardoor het nu veiliger is om dit unieke bouwwerk te bezoeken. De hellingshoek werd teruggebracht van 5 naar 3.8 graden en inmiddels is vastgesteld dat de toren voor het eerst sinds zijn bouw niet verder zakt. Overigens zou er toen bewust voor zijn gekozen om de toren niet helemaal recht te zetten, ook al zou dat met moderne technieken wel mogelijk zijn. Dat zou het toerisme in Pisa natuurlijk geen goed hebben gedaan.
Eenmaal boven heb je een prachtig uitzicht over Pisa en de Toscaanse omgeving. Tickets koop je vooraf online om lange wachtrijen te vermijden.
#2 Piazza dei Miracoli
Het Piazza del Duomo is beter bekend als het Piazza dei Miracoli, ofwel het Plein der Wonderen. Het is een iconische locatie in hartje Pisa en staat sinds 1987 op de UNESCO-werelderfgoedlijst.
Dit uitgestrekte grasveld herbergt vier meesterwerken van middeleeuwse architectuur: de kathedraal, de Toren van Pisa, het baptisterium en het Camposanto. Het plein symboliseert daarmee het spirituele leven, met de doop in het baptisterium, de eredienst in de kathedraal en de rustplaats op het kerkhof.
De gebouwen hebben een unieke mix van romaanse, gotische en islamitische invloeden. Dit komt door Pisa’s status als rijke maritieme republiek in de elfde en twaalfde eeuw, toen de stad handel dreef met het Midden-Oosten. Langs de rand van het plein loopt ook nog de oude stadsmuur van Pisa. Wat maar weinig mensen weten, is dat je een wandeling op de stadsmuur kunt maken. Vanaf daar heb je misschien wel het beste zicht op dit beroemde plein. De route is overigens 4 kilometer lang, dus vanaf het plein bezoek je nog veel meer mooie delen van Pisa.
#3 Kathedraal van Pisa
De Pisa Cathedral, of Duomo Santa Maria Assunta, is het geestelijke en architecturale middelpunt van het Piazza dei Miracoli. De bouw begon in 1064 en markeerde het hoogtepunt van Pisa’s macht en welvaart.
De kathedraal is ontworpen door de Italiaanse architect Buscheto en is een schitterend voorbeeld van wat Pisan-Romaanse architectuur wordt genoemd. De buitenkant is bekleed met wit en grijs marmer, afgewisseld met kleurrijke inleg. Binnen in de kathedraal zie je prachtige mozaïeken, zuilen van graniet en een indrukwekkend houten plafond. Een hoogtepunt is de preekstoel van Giovanni Pisano uit 1310, een meesterwerk van gotische beeldhouwkunst. De kathedraal herbergt ook het graf van de heilige Ranieri, de patroonheilige van Pisa.
Toegang is gratis, maar je moet een tijdslot reserveren vanwege de populariteit van het monument.
#4 Baptistery of St. John
Het Baptistery of St. John uit 1152 is het grootste baptisterium in Italië en een architectonisch meesterwerk. Met een markante ronde vorm springt het duidelijk in het oog op het groene grasveld van het Piazza dei Miracoli.
Het gebouw is gewijd aan Johannes de Doper en werd ontworpen door de architect Diotisalvi. Het toont een overgang van romaanse naar gotische stijlen, zichtbaar in de ronde bogen aan de onderkant en de spitsbogen erboven. De eenvoudige binnenkant biedt een groot contrast met de gedetailleerde buitenkant. Toch is het interieur net zo bijzonder, maar dan dankzij de akoestiek. Regelmatig laat een medewerker van het baptisterium zien hoe geluid in de ruimte weerkaatst.
#5 Camposanto Monumentale
Het Camposanto Monumentale is niet zomaar een begraafplaats, maar een historisch en artistiek meesterwerk. De bouw begon in 1278 en duurde eeuwen. Volgens de legende werd de begraafplaats aangelegd rond aarde die kruisvaarders uit Jeruzalem hadden meegenomen. Het bestaat uit lange galerijen met gotische bogen. Binnen zie je indrukwekkende fresco’s, waaronder de beroemde “Triomf van de Dood”. Deze schilderingen, die de overgang van het leven naar de dood tonen, werden zwaar beschadigd tijdens bombardementen in de Tweede Wereldoorlog, maar zijn deels gerestaureerd. Het Camposanto bevat ook eeuwenoude sarcofagen en beeldhouwwerken.
#6 Keith Haring Mural
Een van de meest moderne bezienswaardigheden van Pisa is de Keith Haring-muur “Tuttomondo”. Hoeveel wij ook van geschiedenis en architectuur houden, ons hart gaat zeker sneller kloppen van dit soort moderne kunst en zeker van zo’n beroemd artiest.
Dit kleurrijke kunstwerk is het laatste grote openbare project van de Amerikaanse kunstenaar Keith Haring en werd in 1989 voltooid. De mural bevindt zich op de muur van de kerk van Sant’Antonio Abate. Het werk toont dertig kleurrijke figuren die harmonie en vrede symboliseren. Elke figuur is verbonden met de anderen, wat staat voor het idee van samenwerking en eenheid. Haring koos Pisa voor zijn werk vanwege de culturele en historische betekenis van de stad.
Tuttomondo is een van de weinige openbare kunstwerken van Haring die nog steeds in originele staat te zien is. Het is een must-see voor kunstliefhebbers en een verrassende plek om te bezoeken tijdens een wandeling door Pisa.
#7 Piazza dei Cavalieri
Piazza dei Cavalieri is een van de meest historische pleinen in Pisa. Met vooral het beroemde plein bij de toren van Pisa in ons hoofd hadden we niet verwacht een pareltje als dit aan te treffen.
In de middeleeuwen was dit plein het politieke hart van Pisa. In de zestiende eeuw kreeg het een nieuwe bestemming toen de Medici-familie de macht overnam. Cosimo I de’ Medici liet het plein opnieuw ontwerpen door de beroemde architect Giorgio Vasari. Het Palazzo della Carovana, dat nu de prestigieuze Scuola Normale Superiore huisvest, is een van de belangrijkste gebouwen aan het plein. De indrukwekkende gevel is versierd met sgraffito-patronen en toont wapenschilden en symbolen van de Ridders van Sint-Stefanus, een ridderorde die door de Medici werd opgericht. Aan de rand van het plein vind je de kerk Santo Stefano dei Cavalieri, waar oude wapens en vaandels te zien zijn.
#8 Santa Maria della Spina
De Santa Maria della Spina is een juweeltje van gotische architectuur. Het ligt aan de oevers van de rivier de Arno, waar het niet helemaal op zijn plek lijkt en direct in het oog springt. De kerk uit 1230 is een van de kleinste, maar meest gedetailleerde kerken in Italië. De naam “Spina” verwijst naar een doorn die ooit deel zou hebben uitgemaakt van de doornenkroon van Christus en in deze kerk werd bewaard.
De buitenkant is rijk versierd met marmeren sculpturen en spitsbogen. De beeldhouwwerken zijn meesterwerken van Giovanni en Andrea Pisano, prominente kunstenaars uit Pisa. Hoewel het interieur relatief eenvoudig is, bevat het een beeld van de Madonna en Kind, dat wordt beschouwd als een van de mooiste werken van Andrea Pisano.
#9 Borgo Stretto
Borgo Stretto is een van de levendigste straten van Pisa en een leuke plek om de sfeer van de stad te proeven. Deze historische straat in het oude centrum wordt gekenmerkt door mooie zuilengalerijen waar talloze winkels, boetieks en cafés te vinden zijn. Zelfs in de winter troffen wij op de terrassen Italianen aan die in de winterzon van hun koffie genoten.
Borgo Stretto is een populaire plek om te winkelen en te genieten van een kop koffie of een ijsje. Een blikvanger is de kerk van San Michele in Borgo, gebouwd in de twaalfde eeuw. Het is een van de architectonische hoogtepunten van de straat en niet te missen.
#10 Orto Botanico di Pisa
De Orto Botanico di Pisa is een botanische tuin, opgericht in 1543 door Luca Ghini. Het was de eerste in Europa die specifiek werd aangelegd voor wetenschappelijk onderzoek. De tuin is onderdeel van de Universiteit van Pisa en herbergt een grote collectie planten, waaronder exotische soorten uit Azië en Amerika.
Wandel langs eeuwenoude bomen, bekijk zeldzame planten in de oranjerieën en ontdek de historische fontein die dateert uit de zestiende eeuw. Naast de prachtige flora biedt de tuin ook informatie over de geschiedenis van de botanie en de impact van deze wetenschap op de wereld.
#11 Musea van Pisa
Pisa heeft een ontzettend groot aanbod aan musea die de historische stad van verschillende kanten laten zien. Het Museo dell’Opera del Duomo, gelegen op het Piazza dei Miracoli, heeft een indrukwekkende collectie van beeldhouwwerken, schilderijen en religieuze voorwerpen die oorspronkelijk in de kathedraal en het baptisterium te vinden waren. Dit museum geeft een goed beeld van de artistieke geschiedenis van Pisa en de invloed van lokale kunstenaars.
Het Museo Nazionale di San Matteo is een ander populair museum. Het is gevestigd in een voormalig klooster en heeft een uitgebreide collectie middeleeuwse en renaissancesculpturen en schilderijen, waaronder werk van Masaccio en Donatello.
Voor een kijkje in de technische kant van fresco’s kun je terecht in het Museo delle Sinopie. Hier zie je voorbereidende schetsen voor fresco’s (een sinopie genaamd) die eeuwen geleden door Renaissance-kunstenaars zijn gemaakt. Ze waren voornamelijk bedoeld voor de muren van de Composanto Monumentale.
In het Museo Nazionale di Palazzo Reale bewonder je kunst, harnassen, wandtapijten en voorwerpen van de voormalige elite van Pisa. Het museum is gevestigd in het paleis, waar ooit de prominente Medici-familie woonde.
#12 Palazzo Blu
Palazzo Blu is een opvallend gebouw langs de rivier de Arno. De naam verwijst al naar de opmerkelijke, blauwe kleur van het gebouw. Maar ook het interieur is de moeite waard om te verkennen.
Oorspronkelijk was het Palazzo Blu een adellijk paleis, maar nu is het een belangrijk cultureel centrum en museum. Hier worden zowel tijdelijke als permanente tentoonstellingen gehouden, die variëren van archeologie tot moderne kunst. De permanente collectie biedt een kijkje in het leven van de Toscaanse elite, met antieke meubels, kunstwerken en historische documenten. Regelmatig organiseert Palazzo Blu thematentoonstellingen die gewijd zijn aan internationale meesters.
#13 San Paolo a Ripa d’Arno
De kerk San Paolo a Ripa d’Arno is een verborgen parel die vaak over het hoofd wordt gezien door toeristen. Gelegen aan de zuidkant van de Arno, wordt deze kerk beschouwd als een van de oudste in Pisa. Haar oorsprong gaat terug tot de negende eeuw, en hoewel de kerk door de eeuwen heen meerdere malen is gerenoveerd, heeft ze nog steeds haar oorspronkelijke romaanse karakter. De gevel, die sterk doet denken aan die van de kathedraal op het Piazza dei Miracoli, werd voltooid in de dertiende eeuw.
#14 Lungarni di Pisa
De Lungarni zijn de lange boulevards die langs de rivier de Arno lopen en een belangrijk onderdeel vormen van het stadsleven in Pisa. Overdag kun je hier wandelen en genieten van het uitzicht op de historische gebouwen die de oevers sieren. Tijdens de schemering biedt de reflectie van het licht op het water een romantische sfeer. Dat was ook zeker toen wij Pisa in de winter bezochten en de stad was versierd met sfeervolle kerstlichtjes.
De Lungarni zijn ook een plek waar je het oude verleden van Pisa kunt terugzien in de statige paleizen en oude handelshuizen langs de rivier. Langs de Lungarni vind je bovendien veel cafés en restaurants waar je kunt ontspannen met een glas wijn of een traditionele Toscaanse maaltijd. Vooral de Lungarno Mediceo en Lungarno Gambacorti zijn populair vanwege hun sfeer en historische charme.
#15 Giardino Scotto
Giardino Scotto is een leuke afwisseling op de toeristische drukte rondom de iconische toren. Dit stadspark ligt op de overblijfselen van een zestiende-eeuws fort. De originele muren van het fort zijn nog goed bewaard gebleven en geven het park een unieke sfeer. Binnen de muren vind je een goed onderhouden tuin met wandelpaden, grasvelden en schaduwrijke plekken. Tijdens de zomermaanden wordt het park regelmatig gebruikt voor openluchtfilms, concerten en andere evenementen.
Bewaar deze blog op Pinterest om later te herlezen:
